________________
આપવવાળા હોવાથી (f૪) મંગલરૂપ, (વચં) આરાધ્ય દેવ અને (૬) વિશિષ્ટ જ્ઞાનવાન (ભગવાન) ની હું વિનયપૂર્વક પર્યું પાસના (સેવા) કરૂં.”
ગાથાપતિ આનંદે આ પ્રમાણે વિચાર કર્યો. પછી તેણે સ્નાન કર્યું અને અંતઃકરણને નિર્મળ કરીને તેણે સભામાં પહેરવા યોગ્ય શુદ્ધ, યથોચિત મંગળ સૂચક વસ્ત્ર ધારણ કર્યા. થેડા ભારવાળાં પરન્તુ મૂલ્યવાન ભૂષણથી તેણે શરીરને ભૂષિત કર્યું અને પછી તે પિતાને ઘેરથી નીકળે. નીકળીને કુરંટનાં ફૂલની માલા સહિત અને નોકરના હાથમાં ધારણ કરાયેલા છત્રથી યુક્ત થઈ, જનસમુદાયથી ઘેરાયેલે, પગપાળે, વાણિજગ્રામ નગરની વચ્ચે થઈને નીકળે નીકળીને દૂતિ પલાશ ચત્યની તરફ જ્યાં ભગવાન બિરાજમાન હતા ત્યાં તે આવ્યા આવીને પ્રદિક્ષણ આદિ પૂર્વોકત બધે વિધિ કર્યો અને પર્ય પાસના (સેવા) કરવા લાગે. (૧૦)
મૂળનો અથ– જે મળે ઈત્યાદિ. (૧૧) ત્યારબાદ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે આનંદ ગાથા પતિને માટે એ અતિ વિશાળ પરિષદમાં (યાવત) ધર્મકથા કહી. પરિષદ પાછી ફરી અને રાજા પણ પાછો ફર્યો. (૧૧)
ભગવાન સે ધર્મ કથા કા શ્રવણ
ટકાનો અર્થ– પછી એ અતિ વિશાળ પરિષદની વચ્ચે ભગવાને અદ્દભુત (અલૌકિક- અશ્રુતપૂર્વ) સમ્યફ ઉપદેશ આપે તે ઉપદેશ સમ્યફ શા માટે હતો? તે કહે છે જે પ્રકારે જીવે કર્મોથી બંધાય છે, જે પ્રકારે મુકત થાય છે અને જે પ્રકારે સંકલેશ પામે છે, તે બધું ભગવાને યથાર્થ નિરૂપણ કર્યું તેથી તેમને ઉપદેશ સમ્યફ હતે.
ભગવાન જેને ઉપદેશ આપે છે તે ધર્મ કેટલા પ્રકારનો છે ? એનું કેવું સ્વરૂપ છે. ? અથવા ભગવાને ઉપદેશેલી ધર્મકથા કેવા પ્રકારની છે ? એ જિજ્ઞાસા એનું વિસ્તારપૂર્વક સમાધાન ષષાંતિક સૂત્રથી સમજી લેવું. એ વાતનો સંકેત કરવાને માટે જ મૂળમાં ધર્મકથા પદ આપેલું છે,
લોકાલોકસ્વરૂપ કા વર્ણન * ધર્મકથાનું વર્ણન ઔપપાતિક સૂત્રમાં આ પ્રમાણે છે.
ધર્મકથા લેક છે. જે અવલેકી શકાય તેને લોક કહે છે.
શંકા લેક પદનો અર્થ શું ? જે કેઈએ કેઈ એક ગામને અવલેકયું જોયું તે શું એટલે જ લેક છે ?
સમાધાન એમ ન કહે, કેમકે બીજે એનાથી પણ વધારે ગામે જુએ છે. શંકા–તે શું જેટલાં ગામ આદિ આપણે જોઈએ છીએ તેવડજ લેક છે?
શકા–ત્યારે તો અલેક પણ લેક થઈ ગયે ! કારણ કે સર્વજ્ઞ ભગવાન્ તેને પણ જુએ છે.
સમાધાન-નહીં, ધર્માસ્તિકાય આદિના આધારભૂત જે આકાશવિશેષને સર્વજ્ઞ દેખે છે તે લેક છે. અમારા કથનનું એજ તાત્પર્ય છે.
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
૩૨
