________________
સદા-સર્વદા એકાંતહિતને ઉપદેશ આપનાર સખાને મિત્ર કહે છે. સમાન આચાર-વિચારવાળા જાતિ–સમૂહને જ્ઞાતિ કહે છે. માતા, પિતા પુત્ર કલત્ર વગેરેને નિજક કહે છે, ભાઈ, કાકા, મામા, આદિને સ્વજન કહે છે. સસરા, જમાઈ. સાળા, બનેવી વગેરેને સંબંધી કહે છે. મંત્રી. નોકર, દાસ, દાસી વગેરેને પરિજન કહે છે. મિત્ર આદિનાં લક્ષણે વિષે કહ્યું છે કે–
મિત્ર એ છે કે જે સદા હિતની વાત બતાવે છે અને સદા હિત જ કરે છે. સમાન આચારવિચારવાળા સ્વજાતિવર્ગને જ્ઞાતિ, માતા પિતા પુત્ર પુત્રી આદિને નિજક, કાકા ભાઈ આદિને રવજન, સસરે સાળે આદિને સંબંધી અને દાસ આદિને પરિજન કહે છે. (૧-૨)
કલાક સન્નિવેશમાં આનંદ ગાથા પતિના ઘણા મિત્રે વગેરે વસતા હતા. તે બધા આય દીપ્ત આદિ પૂર્વોક્તા વિશેષણથી વિશિષ્ટ હતા. (૮)
પરિષદ કા વર્ણન
મૂળને અથ–તેનું ઈત્યાદિ (૯) એ કાળ એ સમયે શ્રમણ ભગવાન્ મહાવીર પધાર્યા. પરિષદ્ (સભા) નીકળી. રાજા કુણિકની પેઠે જિતશત્રુ રાજા નીકળ્યા. નીકળીને યાવત પર્ય પાસના કરી (૯).
ટીકાનો અર્થ મળે મન મોરે નાવ સમgિ એ પદને અર્થ પહેલાંની પેઠે સમજ. જેમાં ચારે બાજુએથી મનુષ્ય એકઠા થાય છે અથવા જાય છે. તેને પરિષત સભા) કહે છે. “પરિષદૂ શબ્દથી જે કે કઈ સ્થાનને જ બેધ
જુઓ આનંદના વિશેષણ. થાય, છે અને સ્થાન અજીવ હોવાથી નિષ્ક્રિય છે, તેથી તે નીકળી શકતું નથી, તે પણ અહીં સ્થાન અને સ્થાનમાં રહેનારા અર્થાત્ આધાર આધેયમાં ઉપચારથી અભેદ છે, તેથી પરિષદમાં એકઠી થએલી બધી વ્યકિતઓના નીકળવાને અભિપ્રાય છે. લેકમાં પણ સ્થાનને પરિષદ્ કહેવામાં આવતી નથી, પરંતુ સ્થાનવિશેષમાં એકઠી થયેલી વ્યકિતઓને પરિષદુ કહે છે તેથી આ કથન નિર્દોષ છે લેકેમાં કહેવાય છે કે-“પરિષદે આ ઠરાવને અનુમોદન આપ્યું છે વગેરે.
પરિષદ્ ત્રણ પ્રકારની છે: (૧) જ્ઞા, (૨) અજ્ઞા, (૩) દુર્વિદગ્ધા. જેના ચિત્તમાં નિંદનીય મતને સ્પર્શ સુદ્ધાં ન હોય, જે ગુણ-દેષને વિચાર કરવામાં હંસી જેવી હોય અને સાધારણ વકતાના પણ કથનના સારને ગંભીર વિચાર કરીને પૂરી રીતે ગ્રહણ કરવામાં સમર્થ હોય તે જ્ઞા (સમજદાર)
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
ર૭
