________________
૫૦૬
વિશ્વ અજાયબી : તે કુરુટ-ઉત્કટ મુનિવરોની જેમ ભાગ્યે જ કોઈકની થાય. બાદશાહ અકબરના જીવનપરિવર્તનમાં સાધુ-સત્સંગે કેવો ફાળો માતા-પિતા, સગાં-સંબંધીઓ ઘરમાં હોય અને પુત્ર-પુત્રીઓ | ભજવ્યો હતો? પુરોહિત હરિભદ્ર બ્રાહ્મણનો જીવનપલટો દીક્ષા લઈ જાય તે પૂર્વભવના સંસ્કાર વગર કેમ શક્ય બને? યાકિની મહત્તાને આભારી છે અને એવાં તો અનેક ક.સ. હેમચન્દ્રાચાર્યજી પૂર્વભવમાં યશોભદ્રસૂરિજી હતા. દૃષ્ટાંતો ઉલ્લેખાયાં છે કે સદ્ગની પ્રાપ્તિ થઈ અને આદ્રકુમાર સામયિક મુનિ હતા. સમરાદિત્ય પૂર્વભવે ગુણચંદ્ર તેમનાં દર્શન પ્રભાવે પાપીઓ પુણ્યાત્મા બની ગયા, જેમકે સંયમી હતા. ભરતચક્રી પણ બાહુ નામના સાધુ હતા. સારમાં ચિલાતીપુત્ર, દઢપ્રહારી, અર્જુન માળી વગેરે વગેરે... સંયમી સાધુની સાધુતા પૂર્વભવોની સંસ્કારધારાથી
' (૧૯) સંયમજીવનમાં સમર્પણ : જૈન સાધુ સિંચાતી સાધનાઓ હોય છે.
બનવા માટે ગુણવિકાસ, યોગ્યતા, પરિપક્વતા, અમુક વરસોની (૧) સંયમના સત્તર પ્રકાર અને દશ તાલીમ, પ્રજ્ઞા-વૈરાગ્ય અને નિમિત્તો પ્રબળ ભાગ ભજવે છે. ચતિધર્મ વિષે : પ્રાણાતિપાતાદિ પાંચ આશ્રવો છે, તેનો છતાંય આઠ વરસથી નાની ઉંમર સંયમ લેવા વજર્ય મનાય નિરોધ + વિષયલોલુપી પાંચ ઇન્દ્રિયોનું દમનકોધ-માન-માયા છે. અપવાદિક કારણો વગર માસૂમ ઉંમર કરતાંય વર્તમાનમાં અને લોભ એવા ચાર કષાયો ઉપર કાબૂ + મન, વચન, તન કિશોર કે યુવાવય તે હેતુ યોગ્ય ગણાય છે. અહીં વજસ્વામી, દંડની વિરતિ = ૧૭ પ્રકારથી સંયમને આરાધાય છે. દરેક મનકકુમાર કે અરણિક બાળશ્રમણોની અપવાદિક બાળદીક્ષાને ભાવસાધકોની ક્ષમા, માર્દવ, આર્જવ, મુક્તિ, તપ, ધ્યાનમાં લેવા જેવી છે. ફક્ત નવકારશ્રદ્ધા હતી અને સંવર, સત્ય, શોચ, અકિંચન્ય અને બ્રહ્મચર્ય-સાધના અમરકુમારે બ્રાહ્મણ મટી શ્રમણ બની એક દિવસમાં દેવગતિ સાંસારિકો કરતાં અલગ પડી જાય છે, તે માટે સમરાદિત્ય સાધી, ભિખારી જા દિવસના સંયમથી શાસનપ્રભાવક રાજા કેવળચરિત્ર, ગજસુકુમાલ, અર્ણિકાપુત્ર, બંધકઋષિ, સુકોશલ સંપ્રતિ બન્યા. આદિનાથ પ્રભુની પ્રતિમાદર્શનથી આદ્રકુમાર મુનિ કે પાર્થપ્રભુ-ચરિત્ર વાંચવા જેવાં છે. અનેક પરિચયો વૈરાગી બન્યા કે શાંતિનાથ પ્રભુની સૌમ્ય મૂર્તિ થકી શäભવ અન્ય લેખોમાં સંક્ષેપથી અપાયા છે, તે અવગાહવા જેવા છે. બ્રાહ્મણ ક્ષમાશ્રમણ બન્યા વગેરે ઘટનાઓ જણાવે છે કે ક્રિયાના ૭૦ પ્રકારઃકરણ સિત્તરી અને ચારિત્રના ૭૦ પ્રકાર જૈનશ્રમણ બનવા નક્કર નિયમો કરતાંય ભાવના= ચરણ સિત્તરીઓ જાણવા જેવી છે. પંચ પરમેષ્ઠિઓના વૈરાગ્ય-સંસ્કારો-જાતિસ્મરણજ્ઞાન વગેરે મહત્વનો ભાગ ૧૨+૮+૩+૨૫+૨૭=૧૦૮ ગુણોનું વર્ણન વિચારવા જેવું ભજવે છે. “સંયમ કબહી મિલે'ની ભાવનાવાળાને વહેલા-મોડા છે, સાથે સંયમનો સાર એવા બ્રહ્મચર્યની નવ વાડો અને સંયમ પ્રગટે છે માટે પણ શ્રાવકો પોતાના ઘેર સંયમજીવનનાં શીલાંગરથના ૧૮૦૦૦ ભેદો જાણવા જેવા છે. તીર્થકર ઉપકરણો જેમકે પાત્રો-તરપણી-વસ્ત્રો વગેરે દર્શનાર્થે રાખે છે. ભગવંતની ત્રિકાલ પૂજા અને ગુરુને ત્રિકાલ વંદન કરવાથી
(૨૦) રુચિજન્યવિકાસ : જેમ સંસારમાં ભિન્નઅચિંત્ય લાભ પ્રાપ્ત થાય છે.
ભિન્ન રુચિને કારણે વિવિધ પ્રકારના વેપાર-વાણિજ્ય (૧૮) સાધૂનાં દર્શન પુણ્ય : ફક્ત શ્રમણાત્માના વ્યવસાયો વિકસે છે, તેમ સંયમજીવનમાં પણ જ્ઞાન-તપ-જપદર્શન માત્ર થાય અને પુણ્ય બંધાય તે વાત વાહિયાત નથી, ધ્યાન-વૈયાવચ્ચે થકી પ્રવચનકાર-ચિંતક-લેખક-પ્રભાવકસત્ય છે. આરંભ-સમારંભ જીવનશૈલીવાળા બિંબિસાર અનાથી આરાધક-રક્ષક-દીક્ષાદાનેશ્વરી વગેરે તરીકે કાર્મિકી બુદ્ધિજન્ય મુનિનાં દર્શનથી બોધ-પ્રબોધ પામી મહાવીરદેવના પરિચયમાં વિકાસક્ષેત્ર વિભિન્ન બને છે. ક્રિકેટમાં એક બેટ્સમેન બને, આવે, તીર્થકર નામકર્મ બાંધે તે સાધુદર્શનનું સચોટ ફળ છે. એક બોલર, કોઈ ફિલ્ડર અને કોઈ વિરલ જ ઓલરાઉન્ડર શ્રીપાળ રાજાના કોઢ-નાશમાં ગુરુકૃપા કામ કરી ગઈ હતી. તેમ સંયમીઓ પણ પૂર્વભવના પ્રવાહિત સંસ્કારબળે ભિન્નઇલાચિકુમારને દોરી ઉપર નાચતાં કેવળજ્ઞાન થયું તેમાં સાધુનાં ભિન્ન જ્ઞાન અને ક્રિયારુચિવાળાં જોવા મળશે. કોઈક દર્શનની બલિહારી હતી. શાળવી દારૂડિયો છતાંય ગુરુસંગથી આગમજ્ઞાતા, કોઈક કર્મસાહિત્યનિષ્ણાત, કોઈક ન્યાયાચાર્ય તો કપર્દિ દેવતા બની ગયો. ભગવાનની સમવસરણની શોભા, કોઈક વ્યાકરણ સાહિત્યોપાસક પાકે છે. તપસ્વીઓ પણ વિક્રમ સાક્ષાત્ ભગવાન અને સાવનિકટમાં આવતા ૧૫૦૦ તાપસો તપ નોંધાવી સંયમજીવન ઉજમાળ કરે છે, જ્યારે અપ્રતિપાતી કેવળી બની ગયા. અવંતિ સુકમાલ, રાજા સંપ્રતિથી લઈ ગુણસંપન્ન વૈયાવચ્ચને મુખ્ય બનાવી આચાર્ય, ઉપાધ્યાય,
Jain Education Interational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
