Book Title: Siddhachakra Varsh 07 - Pakshik From 1938 to 1939
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
(એપ્રિલ ૧૯૩૯) શ્રી સિદ્ધચક્ર
ઉરપે ચક્ષુ શ્રોત અને મન રૂપી ચેતનાના વિકસ્વરપણાના જીવો અજ્ઞાનતાના લીધે કે અન્યદર્શનના સંસ્કાસાધનોદ્વારા જીવોના ભેદો ન પાડતાં હાડકાવાળા અને રને લીધે એમ માનતા અને બોલતા જણાય છે કે હાલે હાડકા વગરના એવા બે ભેદો પાડીને હિંસાની વ્યવસ્થા ચાલે તેને જીવ કહીએ, પંરતુ તે માન્યતા જૈનકૂળમાં કરી. તત્ત્વદૃષ્ટિએ વિચારીએ તો એવી નાની જાતો દરેક જન્મેલા છતાં પણ જૈનદર્શનની અજ્ઞાનતાને લીધે થાય હાડકાવાળી અને હાડકા વગરની એમ બે વિભાગે છે અને હાલતા ચાલતા હોય તે જીવ એમ બોલાય છે. વહેંચાય જાય તેવી છે.
વસ્તુતઃ શરીરવાળો ઇંદ્રિયને ધારણ કરનારો અને બેઇદ્રિય કમી વિગેરેને હાડકા ન છતાં શંખ ચેતનાદિ લક્ષણવાળો હોય તે જીવ તરીકે ગણાય. જેવી વિગેરેને હાડકાં હોય છે. એવી જ રીતે તે ઇંદ્રિય રીતે લક્ષણને અંગે લૌકિક અને અન્ય તીર્થિકો ચઉરિન્દ્રિય જાતિઓમાં પણ હાડકાવાળી અને હાડકા
જૈનદર્શનની જીવતત્વની પ્રરૂપણાને અંગે જુદા પડે છે, વગરની એમ બે પ્રકારની જાતિઓ હોય છે. માટે
તેવી જ રીતે જીવના ભેદોને અંગે પણ સામાન્ય લોકો
અને અન્યદર્શનીઓ જુદા પડે છે. જૈનદર્શન જીવના હાડકા હોવા, નહિ હોવા દ્વારા પ્રાણીઓનો વિભાગ
ભેદો જણાવતાં સર્વકર્મક્ષય કરીને સંપૂર્ણ આત્મસ્વરૂપને કરવો અને તેની હિંસાનો વિભાગ કરવો એ કોઈ પણ
પ્રાપ્ત કરનાર અને સર્વકાળ સંપૂર્ણરીતે આત્માના પ્રકારે પ્રાણીના યથાસ્થિતજ્ઞાનને અને પાપનાયથાસ્થિત
સુખને અનુભવનાર એવા સિદ્ધમહારાજના જીવોને પ્રકારને જાણ્યાનું ચિન્હ નથી.
મુક્ત તરીકે જણાવી સંસારી જીવોના છ પ્રકાર જણાવે આવી રીતે સામાન્ય જગતમાં હાલતા ચાલતા ને
છે. આ જ પ્રકારના જીવોની માન્યતા એ જ તત્વથી જીવ કહેવાની જે પ્રવૃત્તિ થઈ છે અને કેટલીક વખતે
જૈનત્વ છે, એમ ભગવાન સિદ્ધસેન દિવાકરજી ભોળા જૈનો અને અજ્ઞાન જૈન શિક્ષકો પણ બીજાને
સમ્મતિતર્કમાં જણાવે છે. વિચાર કરનાર સુજ્ઞ મનુષ્ય એમ પ્રદર્શિત કરે છે કે જીવ તેનું નામ કે જે હાલતો હેજે સમજી શકે તેમ છે કે ત્રસકાય કે જે બેઇંદ્રિય ચાલતો હોય. પરંતુ સુજ્ઞ જૈનોએ તો સમજવું જોઈએ વિગેરે ચાર જાતના જીવો છે તેનું જીવત્વ દુનિયાના કે જૈન ધર્મના સિદ્ધાંત પ્રમાણે હાલતો ચાલતો જીવ હોય વ્યવહારથી હેજે સિદ્ધ થઈ શકે છે, પરંતુ પૃથ્વીકાય તે જ જીવ કેહવાય તેમ નથી. જૈન સિદ્ધાંત પ્રમાણે તો વિગેરે પાંચ સ્થાવરકાયોનું જીવત્વ તો ખરેખર સર્વજ્ઞ સુખ દુઃખની ઇચ્છા અને પરિવાર માટે પરિવર્તન ભગવાનના વચનના આધારે જ માની શકાય છે. કરનાર જે હોય તે ત્રસ જાતિનો જીવ છે. પરંતુ અર્થાત્ વાસ્તવિકરીતે છએ કાયના જીવોને સરખા વાસ્તવિકરીતિએ શરીરને ધારણ કરનારા હોય તે જ જીવત્વ અને સરખા લક્ષણવાળા માનવાનું એઓ જ સર્વસંસારી જીવો છે. જૈનજનતામાં પણ કેટલાક ભદ્રિક કરી શકે કે જેઓ ભગવાન સર્વજ્ઞ મહારાજના વચનની
