Book Title: Shaktivadadarsha
Author(s): Sudarshanacharya
Publisher: Khemraj Shrikrushnadas Shreshthi Mumbai
View full book text
________________
पुष्पवन्तपदम्. ] शक्तिवादः।
(७५) विषयकं ज्ञानं महानसीयत्ववदित्वादिपर्याप्त प्रतियोगितावच्छेदकताकं विशेषाभावं नावगाहते अपि तु शुद्धवदित्वावच्छिन्नाभावमेवेति कथम् 'दिवाकरनिशाकर शक्तं पुष्पवन्तपदम्' इत्यादिशक्तिग्रहे चन्द्रत्वसूर्यत्वोभयस्मिन् शक्यतावच्छेदकत्वपर्याप्तिभानम्-- तत्र धर्मिणोश्चन्द्रसूर्ययो देन तनिष्ठविशेष्यताया ऐक्यासं. भवादिति चेत् ?
न- यतो यत्रावच्छेदकीभूतव्यासज्यवृत्तिधर्मान्तरधर्मितावच्छेदकतया धर्मद्रयादेर्भानं तत्र विभिन्नधर्मिविशेषणतापनेष्वपि तावद्धध्वेकावच्छेद्यतानिरूपितावच्छेदकतापर्याप्तिः प्रतीयते कथमन्यथा 'घटपटौ न स्त' इत्याकारकोप्रतियोगितावच्छेदकता यस्य तादृशं विशेषाभावम् ='महानसीयवह्निनास्ति' इत्याकारकमभावं नावगाहतेन विषयीकरोति किं तु शुद्धवहित्वावच्छिन्नाभावमेव नाम 'वह्निर्नास्ति' इतिज्ञानं केवलवह्नित्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभावमवगाहते 'महानसीयो नास्ति' इति च ज्ञानं केवलमहानसीयत्वाव-- च्छिन्नप्रतियोगिताकाभावमेवावगाहते यदि च नानाधर्मिनिष्ठनानाविशेष्यतानिरूपितविशेषणतापन्नेअपि नानाधर्मेष्वेकावच्छेदकत्वपर्याप्तिर्गृह्येत तदा महानसीयरूपधर्मिनिष्ठविशेष्यतानिरूपितविशेघणर्ता प्राप्त यद महानसीयत्वं वह्निरूपमिनिष्ठविशेष्यतानिरूपितविशेषणतां प्राप्तं यद् वह्नित्वं तयोरुभयोरप्येकाभावीयप्रतियोगितावच्छेदकत्वपर्याप्तिगुह्येत तथा च 'महानसीयो नास्ति' 'वहिर्नास्ति' इतिसमूहालम्बनात्मकं ज्ञानम् ‘महानसीयवहिर्नास्ति' इत्याकारकं विशेषाभावमप्यवगाहेत तथा च बहिमति पर्वते वह्निशून्ये च महानसे 'महानसीयवहिर्नास्ति' इतिविशिष्टभावप्र. तीतेर्जायमानत्वात् 'महानसीयो नास्ति' 'वहिर्नास्ति' इतिसमूहालम्बनात्मकाभावप्रतीतिरपि. जायेत न चैवमिष्टमिति तदुपपत्त्यर्थमेकधर्मिनिष्ठेकविशेष्यतानिरूपितविशेषणतापन्नेष्वेव नानाधर्मे
वच्छेदकत्वपर्याप्तिः स्वीकार्या तथा च पुष्पवन्तपदस्थलेपि धर्मिगोश्चन्द्रसूर्ययोर्भेदेन तनिष्ठविशेष्यताया ऐक्यासंभवात् तादृशविभिन्न विशेष्यतानिरूपितविशेषणता प्राप्तयोश्चन्द्रत्वसूर्यत्वयोरपि कथं शक्यतावच्छेदकत्वस्य पर्याप्तिः स्यात् तदभाचे च पुष्पवन्तपदात् केवलसूर्यत्वादिप्रकारकबोधो दुर्वार एवेत्याशङ्कते- अथेति।
परिहरति-- नेति, प्रकृतेऽवच्छेदकीभूतं व्यासज्यवृत्ति-चन्द्रसूर्योभयव्यासक्तं यद् द्वित्वं योभयत्वं वा धर्मान्तरं तादशधर्मान्तरनिरूपिता या चन्द्रसूर्योभयनिष्ठा धर्मिता तादृशयमितावच्छेदकतया धर्मद्वयादेः चन्द्रत्वसूर्यत्वादिनानाधर्माणां प्रतीतिर्भवति चन्द्रसूर्यरूपविभिन्नधर्मिणोरपि विशेषणतापनयोश्चन्द्रत्वसूर्यत्व रूपधर्मयोरेका या शक्यतानिष्ठाऽवच्छेद्यता तादृशावच्छेद्यतानिरूपितावच्छेदकतायाः पर्याप्तिः प्रतीयते इत्यन्वयः, 'महानसीयो नास्ति' 'बहिर्नास्ति' इत्यत्र त्ववच्छेदकीभूतव्यासन्यवृत्तिधर्मान्तरधर्मितावच्छेदकतया महानसीयत्ववह्नित्वयोर्भानं न भवतिद्वित्वादेवच्छेदकस्वाभावादिति न तत्र महानसीयत्ववहित्वयोरभावीयप्रतियोगितावच्छेदकत्वपर्याप्तिः संभवति । विपक्षे बाधकमाह-कथमिति । अन्यथा यदि यत्रावच्छेदकीभूतव्यासज्यवृत्तिधर्मा

Page Navigation
1 ... 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216