Book Title: Shaktivadadarsha
Author(s): Sudarshanacharya
Publisher: Khemraj Shrikrushnadas Shreshthi Mumbai
View full book text
________________
सादर्श:
(१५६)
[विशेषकाण्डेत्वादे ह्मणत्वाद्यऽन्यूनवृत्तित्वात् तदवच्छिन्नोद्देश्यकत्वेन ज्ञानविषयकेच्छायास्त: त्राऽप्रतीते।
एवं यत्रोदेश्यतावच्छेदके किंपदार्थस्याऽभेदान्वयस्तत्र तदन्वयितावच्छेदकधर्मावच्छिन्ने विशेषणतापन्नतदन्वयितावच्छेदकधर्मन्यूनवृत्तिधर्मावच्छिन्नोद्देश्य: तावच्छेदकताकप्रकृतविधेयज्ञानगोचरेच्छा किंपदेन वोध्यते एवं च प्रकृतसत्तानिष्ठविधेयतानिरूपितवटवृत्युद्देश्यतावच्छेदकतानिरूपितसंख्यात्वन्यूनवृत्तिधर्मनिष्ठावच्छेदकत्वेन जिज्ञासितो यो धर्मस्तद्वान् किंपदार्थः, अतः 'कति घटाः सन्ति' इत्यादौ डतिप्रत्ययार्थसंख्यादौ किंपदार्थस्य जिज्ञासितधर्मावच्छिन्नस्याऽभेदेनाऽन्वयात् संख्यात्वन्यूनवृत्तिदशत्वत्वाद्यवच्छिन्नोद्देश्यतावच्छेदकताकबोधजनकम् ‘दशसंख्याका घटाः सन्ति' इत्याद्युत्तरं प्रयुज्यते । ब्राह्मणत्वे स्वार्थाभेदान्वयितावच्छेदकत्वोपलक्षितधर्मो ब्राह्मणत्वं तदपेक्षया न्यूनवृत्तिर्यो 'धर्मश्चैत्रवादि तदवच्छिन्ने शक्तिस्वीकारात् 'को ब्राह्मणः पचति' इत्यादिप्रश्नानन्तरम् "चैत्रः पचति इत्याद्याकारकमेवोत्तरं प्रयुज्यते न तु 'मनुष्यः पचति' इत्याद्याकारकं मनुष्यत्वादिधर्माण ब्राह्मणत्वादिधर्मापेक्षया न्यूनवृत्तित्वाभावात् तदवन्छिनोद्देश्यकत्वेन मनुष्यत्वाद्यवच्छिन्नोद्देश्यकत्वेन रूपेण जिज्ञासायास्तत्र='को ब्राह्मणः पचति' इत्यादिप्रश्नस्थले प्रतीत्यभावादित्यर्थः । __ अभेदेनोद्देश्यतावच्छेदकान्चितकिपदार्थबोधककिंयदस्यार्थमाह-एवमिति, तदन्ययितावच्छेदकधर्मावच्छिन्ने किंपदार्थान्वयितावच्छेदको यो धर्मस्तदवच्छिन्ने विशेषणतापन्नो यम्दन्वयितावच्छेदकधर्मस्तदपेक्षया न्यूनवृत्तियों धर्मस्तदवच्छिन्ना उद्देश्यतावच्छेदकता यस्य यस्मिन् वा तादृशं यत्प्रकृ. तविधेयविषयकं ज्ञानं तादृशज्ञानगोचरेच्छा किंपदेन तत्र बोध्यते इत्यन्वयः। समन्वयमाह-एवं चेति, 'कति घटाः सन्ति' इत्यत्रोद्देश्यो घट उद्देश्यतावच्छेदकं च डतिप्रत्ययार्यभूता द्वित्वादिरूपासंख्या तादशसंख्यायामेव किंपदार्थस्य जिज्ञासितधर्मावच्छिन्नस्य : जिज्ञासितम्य अभेदेनान्वयोम्तीत्यत्र तदन्वयितावच्छेदकधर्म:=किंपदार्थान्वयितावच्छेदकधर्मः संख्यात्वं तदच्छिन्नायां संख्यायां विशेषणतापन्नो यस्तदन्वयितावच्छेदकधर्म:-किंपदार्थान्त्रयितावच्छेदकधर्मः संग्ल्यान्वं तन्यूनवृ. तिधर्मो द्वित्वत्वं त्रित्वत्वं दशवत्वमित्यादिकं तदवच्छिन्ना या द्विन्यत्रित्वादिसंख्यानिष्टोद्देश्यनारच्छेदकता तादृशोद्देश्यतावच्छेदकताकं यत् प्रकृतसत्तारूपविधेयविषयकं ज्ञानं तादशज्ञानगोचरेच्छा-संख्याविषयकज्ञानगोचरेच्छा किंपदेनात्र वोध्यते इति प्रकृतसत्तानिष्ठा या विधेयता तन्निरूपिता या घटवृत्त्युद्देश्यता तादृशोद्देश्यताया या संख्यानिष्ठाऽवच्छेदकता तादृशावच्छेदकतानिरूपितं यत् संख्यात्यन्यूनवृत्तिद्वित्वत्वत्रिवत्वदशत्वत्वादिधर्मनिष्ठमवच्छेदकत्वम् उद्देश्यतावच्छेदकतावच्छेदकत्वं तेन रूपेण नाम संख्यात्वन्यूनवृत्तिधर्मनिष्टोद्देश्यतावच्छेदकतावच्छेदकत्वेन रूपेण जिज्ञा. सितो यो धर्मो द्वित्वत्वदशत्वत्वादिधर्मस्तद्वानन किंपदार्थ इति 'कति घटाः सन्ति' इत्यादिप्रश्नाता संख्या त्वन्यूनवृत्तिद शत्वत्वादिधर्मावच्छिन्ना या दशत्वादिसंख्यानिष्टोद्देश्यतावच्छेदकता

Page Navigation
1 ... 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216