________________
એ જોઈને ખેંગારજી એકદમ વિચારમગ્ન બની ગયા. એમનો રહ્યોસહ્યો ક્રોધાવેશ પણ શમી ગયો અને ક્રોધનું સ્થાન વિવેકે ગ્રહણ કર્યું. વિવેક એમની પાસે એ જાતનો વિચાર કરાવવા માંડ્યો કે, હીરજીએ કોઈ અંગત વેર વિરોધના કારણે મારી સામે તલવાર ઉગામી નથી, પછી મારાથી એનો બદલો લેવા કઈ રીતે તલવાર ઉગામી શકાય ? આ રીતે તલવાર ઉગામવાથી તો વેરની પરંપરા અને વણઝારનો અંત જ નહિ આવે, માટે જામ રાવળને પણ વેરભાવથી મુક્ત બનાવવા દ્વારા મનની સાચી પ્રસન્નતા પમાડવાનો રાહ અપનાવવો હોય, તો મારે હીરજીનો આ અપરાધ ભૂલી જઈને એને હાલાર જવાની છૂટ આપવાની ઉદારતા દર્શાવવી જોઈએ. તો આની ફલશ્રુતિ તરીકે કચ્છ અને હાલા૨ વચ્ચે સ્નેહનો સેતુ રચાવાની શક્યતા ચોક્કસ ઊભી થવા પામશે. બાકી હું હીરજીને હણીશ, તો તો હત્યાની લાંબી પરંપરા પછી પણ વેરનું વિસર્જન તો દૂર રહ્યું, પણ ધીરે ધીરે વેરની વસૂલાતનું ઝનૂન વધતું જ જવાનું !
મનોમન કોઈ નિર્ણય-નિષ્ઠ બનીને ખેંગારજીએ સૈનિકોને આદેશ કર્યો કે, હત્યાના આરોપસર રંગે હાથ પકડાઈ ગયેલા આ ગુનેગારને હાલ ને હાલ બેડીથી બદ્ધ બનાવીને આજે રાજસભામાં હાજર કરજો. ગુનાની સજાનો નિર્ણય કરવાનો બાકી હોવાથી આની સાથે કડકાઈભર્યો
વ્યવહાર ન કરતા.
આટલો હુકમ કરીને ખેંગારજી ભૂતકાળની દુનિયામાં ખોવાઈ ગયા. લડાઈના રવાડે ચડી ગયેલા પૂર્વજો તરીકે હમીર અને લાખાજીનાં જીવન જે રીતે વેરણછેરણ થઈ ગયાં, એ એમની આંખ સામે તરવરી ઊઠ્યાં, તદુપરાંત ખેંગારજી તરીકે પોતે જામ રાવળને દેશપાર કરવા જે રીતે ઝનૂનથી ઝઝૂમ્યા હતા, એની ગોઝારી સ્મૃતિઓ પણ સજીવન બની ઊઠી, એથી એમને એવી સ્પષ્ટ પ્રતીતિ થવા પામી કે, હીરજીને ક્ષમા આપવાની આ તક જો હું ચૂકી જઈશ, તો તો વે૨ની વડવાઈ એ રીતે ફાલીલી ઊઠશે કે, પછી એનો વિનાશ કોઈથી શક્ય જ નહિ બની
>
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧ ૨૧
