________________
સુવર્ણકારને પણ ચારણોએ એ જંગમાં સામેલ થતા જોયા, ત્યારે ચેતવણી આપતાં એમનાથી બોલી ઉઠાયું કે, દેહ પર ચારણનો વેશ પહેરવા માત્રથી જ કંઇ દિલમાં ચારણ જેવું ત્રાંગુ કરવાની તાકાત પેદા ન થઈ જાય. જવાંમર્દીના ગીત ગાવા જુદી વાત છે, અને જાતે જાનેફેસાન બની જવું એ જુદી વાત છે. માટે આ જંગમાં ઝુકાવવાનું રહેવા દો. ચારણ કોમનું હિત હૈયે વસ્યું હોય, તો એવા દુહા-છપ્પા-કવિતા લલકારી શકો કે, જેના શ્રવણે પાવૈયા જેવાને પણ પાનો ચડી આવે, જેથી આ જંગ જીતી શકાય.
નકલી હોવા છતાં પણ રાણા ચારણ આવી ચેતવણી સાંભળીને પારોઠનાં પગલાં ભરે એ શક્ય જ નહોતું. ગર્જના સાથે ગઢવી રાણાએ એવો જવાબ વાળ્યો કે, ઠાકોર સૂરસંગજીએ જ મને એવી સલાહ-શિખામણ આપેલી કે, ભવિષ્યમાં પણ ચારણ કોમ માટે એવું કંઈ કામ કરતા જજો કે, ચારણ-કોમ ચમકતા સિતારાની જેમ તમને યાદ કરતી જ રહે. હું એ માટે પણ આ જંગમાં ઝંપલાવવા માંગું છું કે, જેથી રાજવીને એ વાતની યાદ કરાવી શકું કે, તમારી શિખામણ હું વિસર્યો નથી.
આટલું બોલતાની સાથે જ એ જંગમાં રાણા ગઢવીએ ઝંપલાવી દીધું. અને નકલના નેજાને અણનમ રાખવા ભેટે ઝૂલનારી કટારીને એમણે પેટમાં હુલાવી દઈને જ બલિદાનનો બુંગિયો એવા બુલંદ સાદે વગાડ્યો કે, પાલિતાણાનાં રાજવીને પણ ચારણ-કોમના હિત આગળ નમતું જોખવું પડ્યું. આમ, રાણાનું બલિદાન એળે તો ન જ ગયું, પણ એ તો વધુ બોલકું બન્યું, જેથી ચારણ-કોમના હિતને આંચ પણ ન આવી શકી.
ઇતિહાસનાં ઉલ્લેખ મુજબ પરવડમાં આજે પણ રાણાભાઈ ગઢવીના અંશ-વંશની હયાતી છે. જો નકલી ચારણના લોહીમાં પણ આવી નિષ્ઠા ધગધગતી હતી, તો પછી અસલી ચારણના લોહીમાં ખળભળતી નિષ્ઠાનો તો અંદાજ પણ કોણ કાઢી શકે ?
સંસ્કૃતિર્ની રસધાર ભાગ-૧ થી ૭૩
