________________
થવા પામી, ત્યાં સંઘર્ષનાં મંડાણ થતાં બુદ્ધિના આટાપાટા ખેલાવા માંડ્યાં. પરંતુ દિવસો સુધી ચાલેલા એ કેસમાં એવું સાબિત ન જ થઈ શક્યું કે, કલમના એક જ ગોદે નાનાં ગામડાં કે તાલુકાને બીજા રાજ્ય સાથે જોડાઈ જવાની જોહુકમી બજાવવાનો વાઇસરોયને અધિકા૨ હોય !
ટ્રિબ્યુનલના માધ્યમે અંગ્રેજ ન્યાયાધીશના મોઢે જ જાહેર થયેલો આ ચુકાદો ચંદ્રસિંહજીના મસ્તકે મુકુટની અદાથી શોભી રહ્યો, જ્યારે અંગ્રેજ-સલ્તનતના ગાલ માટે તમતમતો તમાચો બની જવા પામ્યો. નાનકડા ગણાય એવા ભાડવા-દરબારનું નામ આ ચુકાદાના કારણે છેક બ્રિટન સુધી ગાજવા માંડ્યું. ઈ.સ.૧૯૪૫માં અપાયેલ આ ચુકાદો ઇતિહાસનાં પાને ‘અજમેર ચુકાદા’ તરીકે ઓળખાયો.
ભાડવા-દરબાર વિજયી જાહેર થતા બ્રિટિશ પાર્લામેન્ટે હવે નવો દાવ ફેંક્યો. પોતાની મેલી મુરાદ સફળ થાય, એ માટે એણે જાહેરનામાથી આગળ વધીને ‘કાયદા'નું હથિયાર ઉગામ્યું, એથી નાના રાજ્યો માટે મોટા રાજ્યો સાથેના જોડાણનો કાયદો બહાર પડતા, ભાડવા ખાતે ગોંડલ રાજ્યના વહીવટદાર તા. ૨૩-૫-૧૯૪૬થી નીમવામાં આવ્યા. પણ ચન્દ્રસિંહજીએ અણનમ રહીને પોતાનો સ્વતંત્ર વહીવટ જ ચાલુ રાખ્યો. નાના મોટા છમકલાં વચ્ચે પણ તેઓ અણનમ જ રહ્યા અને એમણે સ્વતંત્રતા જાળવી જાણી. પણ અંગ્રેજી સલ્તનતના દિવસો હવે ભરાઈ ગયા હતા, એથી એકાદ વર્ષ બાદ જ ૧૫મી ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ના હિંદસંઘની રચના થતા ચન્દ્રસિંહજી એમાં સ્વમાનભેર જોડાઈ ગયા.
અંગ્રેજી-સલ્તનતની સામે એકલપંડે ઝઝૂમનારા આવા હતા ભારતીય રાજવીઓ ! અને એમાં પણ કાઠિયાવાડ-સોરઠના રાજરજવાડાઓનું સ્થાન-માન તો ખરેખર અનોખું જ રહ્યું હતું. એના દૃષ્ટાંત તરીકે ભાડવા દરબાર ચન્દ્રસિંહજી આ રીતે ચમકી ગયા !
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧ ૭૯
