________________
સબળાથી સવાઈ અબળા
૧૩
ભૌગોલિક દૃષ્ટિએ દીવ ક્યાં આવ્યું, દમણ ક્યાં આવ્યું અને ગોવા તો વળી ક્યાંનું ક્યાં આવ્યું ? દીવ આવ્યું સૌરાષ્ટ્રમાં ઉના-અજારા પાસે, દમણ આવ્યું વાપી-વલસાડ નજીક અને ગોવા તો આવ્યું મહારાષ્ટ્રમાં છેક રત્નાગિરિ-પણજીની પડોશમાં ! આ રીતે ભૂગોળની દૃષ્ટિએ દીવ-દમણ-ગોવા વચ્ચે કેટલાય માઇલોનું અંતર હોવા છતાં ગુજરાતી ભાષામાં પ્રચલિત એક કટાક્ષ કહેવતે તો જાણે આ શહેરોને જોડિયા ભાઈ હોય, એ રીતે એક જ પંક્તિમાં બેસાડી દીધા છે, એથી ‘દીવ-દમણ ને ગોવા ફિરંગી બેઠા રોવા” આટલા શબ્દોનું ઉચ્ચારણ કે શ્રવણ થતાં જ એવો આભાસ થવા પામે કે, આ ત્રણે શહેરો નજીક નજીક એક જ ધરી પર વસ્યાં હોવાં જોઈએ.
દીવ-દમણ ને ગોવા ફિરંગી બેઠા રોવા” આ લોકોક્તિ કંઈ ફિરંગીઓની ફતેહને ફરકાવતી પતાકા નથી, આમાંથી તો ફિરંગીઓની થયેલી ફજેતીનો ફાળકો સૂચિત થાય છે. આ ત્રણે શહેરો કેટલાંય વર્ષોથી ફિરંગીઓના ફરમાનના ફંદાથી ફારગતી ઇચ્છતા હતા, પણ ૧૯૬૦માં કહેવાતી આઝાદી મળતા જ પોર્ટુગીઝોને પારોઠનાં પગલાં ભરવાં પડ્યાં, ત્યારે આઝાદીના ગીત-ગાન લલકારતા એવા શબ્દોથી ગગનનો ગુંબજ ગાજી ઉઠ્યો કે, દીવ-દમણ ને ગોવા, ફિરંગી બેઠા રોવા!
૧૧૦ ણ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
