________________
છે. પૂરા પિરવાર સાથે ભારતભ્રમણ કરવાની ભાવનાથી ફરતાં ફરતાં અમે દિલ્હી આવ્યા અને......’
બૈજુ આગળ બોલતાં બોલતાં અટકી ગયો. એના શરીરના રૂપરંગ જ જાણે બદલાઈ ગયા. રૂપમાં રૌદ્રતા ધસી આવી અને રંગમા લાલાશ જ્વાળાની જેમ ભડભડી ઊઠી. હરિદાસજી પૂછી બેઠા : અને પછી શું ? બોલતાં કેમ અટકી ગયો ? દિલ્હીમાં અકબરની સભામાં જવાનું થયું હતું ખરું ? ત્યાં મારા શિષ્ય તાનસેનનો ભેટો પણ થયો જ હશે ?
‘તાનસેન’ આટલા જ શબ્દો કાને અથડાતાંની સાથે જ બૈજુ બરાડી ઊઠ્યો : શું એ તાનસેન તમારો શિષ્ય થાય ? એ તમારા શિષ્યે તો અમારા પરિવારની ધૂળધાણી કરી નાખી. તમારો ભલે એ શિષ્ય હશે, પણ અમારો તો એ શત્રુ છે શત્રુ ! મારા પિતાજીની ભરસભામાં હત્યા કરનારા એ ઘાતકીના વેરનો બદલો નહિ લઉં, ત્યાં સુધી હું જંપીને બેસી શકીશ નહિ. અભિમાનના પૂતળા જેવા એ તાનસેને પોતાનું સ્થાનમાન ટકાવી રાખવા એવો એક ફતવો બહાર પડાવ્યો હતો કે, અકબરની સભામાં કોઈ સંગીતકારે પ્રવેશવું નહિ અને ગીત લલકારવું નહિ. આમ છતાં આવી ધિઠ્ઠાઈ જે કરશે, એનું માથું ધડથી ઉડાડી દેવામાં આવશે. આ ફતવાથી અજાણ મારા પિતાજીએ પોતાની કળા દર્શાવતાં અકબરસહિત સભા ડોલી ઊઠી. એથી ભારે ઇનામ માટે અમને સૌને આશા બંધાઈ. પણ ઇનામ તો દૂર રહ્યું, મારા પિતાજીને તો મળ્યું મોત ! એ જ સભામાં પિતાજીની હત્યા તાનસેનની તલવારે કરતાં અમારો પૂરો પરિવાર વેરણ-છેરણ થઈ ગયો. પિતૃછત્ર ગુમાવનાર પુત્ર તરીકે હું આઘાત ન જ સહી શક્યો અને પાગલ જેવો બનીને આજે રાનરાન રઝળી-રખડી રહ્યો છું. પિતૃ-હત્યારા એ તાનેસન સાથેના વેરની વસૂલાત લઈને જ હું જંપવાનો છું. આ મારો આખરી નિર્ણય છે. હું સમજું છું કે, તાનસેનનો એકાદ વાળ પણ વાંકો વાળવો, એ મારા માટે આજે તો શક્ય જ નથી. પણ જ્યાં સુધી વેરની વસૂલાત
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧ ૪૧
G0
