________________
રાતદિવસ એ રઝળપાટ કરતો જ રહ્યો અને એની વૃત્તિ-પ્રવૃત્તિમાંથી જાણે તાનસેનનો બદલો લેવાની આગ જ ઓકાતી હતી.
બૈજુ પોતે સમજતો હતો કે, તાનસેનનો એક વાળ પણ વાંકો વાળવો એના માટે ગજા બહારનું કામ હતું. છતાં વેરનો વડવાનલ એના હૈયામાં એ રીતે ભડભડી ઊઠ્યો હતો કે, કોઈ પાગલ આદમીની અદાથી પિતૃહત્યારા તાનસેન પર એ ગાળોનો સતત વરસાદ વરસાવતો ચોમેર ઘૂમી રહ્યો. ગાયક પરિવારથી વિખૂટો પડી ગયેલો બૈજુ એક દહાડો રઝળતો-રખડતો તાનસેનના સંગીત-ગુરુ હરિદાસજીનો જ્યાં વસવાટ હતો, એ યમુના-તટની આસપાસની વૃંદાવન તરીકે વિખ્યાતભૂમિમાં જઈ પહોંચ્યો.
હરિદાસજીને વરેલી સંગીત-સિદ્ધિના પરમાણુઓથી પ્રભાવિત યમુનાતટ પર પગ મૂકતાં જ બૈજુના હૈયામાં સૂતેલો કોઈ સંગીતકાર જાણે આળસ મરડીને બેઠો થઈ ગયો અને પાગલના પ્રલાપની જેમ વેરની વસૂલાત કાજે રાડો પાડનારો બૈજુ એ પ્રદેશના પ્રભાવે ગીતસંગીતના લયમાં લીન બનીને એવાં ગીત લલકારી રહ્યો કે, જેમાં તાનસેન સાથેના વેરની વસૂલાત લેવાનું ખુન્નસ જ ખળભળી રહ્યું હોય ! બૈજુ ગમે તેમ તોય ગાયકપિતાનો વારસો સવાયો કરીને દીપાવી શકે એવો કળાસિદ્ધ દીકરો હતો. એથી કંઠકળા તો એને વરેલી જ હતી. આ કળા ખીલી ઊઠે, એવું વાતાવરણ મળતાંની સાથે જ બૈજુ જાણે પોતાનું પાગલપન ખોઈ બેઠો. આમ છતાં વેરની વસૂલાતની જે વાસના એના હૈયામાં પોઢી હતી. એનાથી છુટકારો તો શક્ય જ ન હતો. એથી બૈજુ આ પૂર્વે રાડો પાડી પાર્ટીને વેરની વસૂલાતની જે વાસના વ્યક્ત કરતો હતો, હવે યમુના તટના પ્રભાવે ગીત-સંગીતના લયમાં વે૨ની એ વસૂલાત ઘૂંટાવા-પડઘાવા માંડી.
યમુનાતટ તો સંગીત સ્વામી હરિદાસજીની સાધના અને સિદ્ધિની ભૂમિ હતી. આ જ ભૂમિમાં હરતાં-ફરતાં રહેતાં અને પ્રભુના ગુણગાનમાં સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
૩૯
>
