________________
સત્ય અને સત્તા વચ્ચે સંઘર્ષ
સત્ય અને સાત્ત્વિકતા સમજવા જેવી લાગવી, એ કઠિન છે, એની સાચી સમજણ પામવી, એ તો વધુ કઠિન છે. સમજણ પણ મળી જાય, આ પછી સત્ય-સાત્વિકતા તરફની નિષ્ઠા જાળવી જાણવી, એ તો કઠિનાતિકઠિન છે. કઠિનાતિકઠિન આવી સાધનામાં જે સફળતા વરે, એને આની ફલશ્રુતિ રૂપે જે સિદ્ધિ સ્વયંવરા બનીને વરતી હોય છે, એ તો એટલી બધી અદ્દભુત હોય છે કે, સ્વપ્રમાં પણ એની કલ્પના આવવી સંભવિત ન ગણાય. ઇતિહાસના પાનાં ઉથલાવીશું, તો આવી સિદ્ધિને વરનારા કેઈ નરબંકાઓનાં નામઠામ આપણી આંખ સમક્ષ ખડા થઈ જવા પામશે.
દીવાન ઉત્તમચંદ ગાંધી આવું જ એક નામ હતું. નજીકના ભૂતકાળમાં થઈ ગયેલા ઉત્તમચંદ ગાંધી મૂળ તો કુતિયાણાના વતની હતા. ખાનદાની, સત્યનિષ્ઠા અને સાત્ત્વિકતા જેવા ગુણો જેમને વારસાગત વર્યા હતા, એવા ઉત્તમચંદ જ્યારે ઊગીને ઊભા થયા, ત્યારે એમને એવો વિચાર આવ્યો કે, કાકા પોરબંદરમાં પ્રતિષ્ઠિત અગ્રણી હોવાથી આજીવિકા માટે હું જો પોરબંદર જઈને કાકાની ઓળખાણથી સારી જગાએ ગોઠવાઈ જાઉં, તો ગુજરાતનો પ્રશ્ન કાયમ માટે ઉકેલાઈ જાય. કુતિયાણા ગામડું હતું. એની અપેક્ષાએ પોરબંદર બંદર ઉપરાંત
૪૮ @ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
