________________
મોરચો તત્કાળ સમેટી લેવામાં આવે !
આમ, અણધારી સહાય મળી જતાં ખજાનચી અને દીવાનના માથે ઘેરાયેલાં ઘનઘોર વાદળ વિખેરાઈ જતાં પોરબંદરની પ્રજાએ શાંતિનો શ્વાસ લીધો. પણ ઘટનાનો સંકેત સમજી જઈને દીવાને મનોમન નક્કી કરી નાખ્યું કે, પોરબંદર સાથેના અંજળ હવે પૂરા થઈ ગયા હોવા જોઈએ, એથી તક જોઈને પોરબંદર છોડી દેવું અને વતન-ભોમ કુતિયાણામાં શાંતિથી શેષ જીવન વ્યતીત કરવું.
દીવાનના આ નિર્ણયની જાણ થતાં જ પોરબંદરે આઘાત અનુભવ્યો. મહારાણીને માટે પણ દીવાનનો આ નિર્ણય કલ્પના બહારનો હતો. પણ તેઓ હવે માનભેર વતન ભેગા થઈ જવા માંગતા હતા, એથી કોઈનીય કાકલૂદી એમના નિર્ણયને ફેરવી ન શકી. દીવાને જ્યારે વિદાય લીધી, ત્યારે પોરબંદરના આઘાતનો પાર ન રહ્યો. દીવાનના આગમનને કુતિયાણાએ હર્ષના ફૂલડે વધાવી લીધું. થોડા સમય બાદ આ સમાચાર જૂનાગઢને મળતાં ત્યાંના નવાબે દીવાનને જૂનાગઢ આવવાનું આગ્રહભર્યું આમંત્રણ પાઠવતાં દીવાનને એ સ્વીકારવું પડ્યું.
દીવાનને આ આમંત્રણ પાછળના હેતુનો ખ્યાલ આવી જતાં વાર ન લાગી. પણ એમનો માનસિક નિર્ણય એવો નક્કર હતો કે, પોરબંદરરાજ્ય ભલે છોડવું પડ્યું, પણ રાજ્ય તરફની વફાદારી કંઈ છોડાય ખરી ? એથી જૂનાગઢનું આમંત્રણ એમણે સ્વીકાર્યું ખરું, પણ જ્યાં સલામ ભરવાનો અવસર આવ્યો, ત્યાં જ પોરબંદરની વફાદારીને વળગી રહેતા એમણે ડાબા હાથે સલામ ભરી. બીજો કોઈ નવાબ હોત, ડાબા હાથે આ રીતે સલામ ભરવા બદલ દીવાનનો ઊધડો લઈ નાખત. પણ જૂનાગઢના નવાબ સમજુ અને શાણા હોવાથી એમણે ડાબા હાથે સલામ ભરવાનું કારણ પૂછતાં દીવાને સવિનય જણાવ્યું કે, નવાબ ! જમણો હાથ તો પોરબંદર-રાજ્યને સમર્પિત થઈ ચૂક્યો છે. એથી ડાબા હાથે ભરાયેલી સલામને આપ અપમાન નહિ જ ગણો, એવો વિશ્વાસ છે.
>
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
૫૫
0
