________________
પ્રતિબંધ છે, પણ વધુ ઊંચી કક્ષાનું ગાવા માટે તો પ્રતિબંધ નથી ને ?
સણસણતા બાણ જેવો આ સવાલ સાંભળીને તાનસેન એક વાર તો ડઘાઈ જ ગયો. એને થયું કે, શેરને માથે આ કયો સવા શેર ટપકી પડ્યો ? ત્યાં તો અકબરે બૈજુની તરફેણ કરતાં કહ્યું : આ ગાયકનો વિશ્વાસ કેટલો સાચો છે? એનું પારખું આજે થઈ જવું જોઈએ. અકબરની
આ આજ્ઞાની ઉપરવટ જવાની તાનસેનની શી તાકાત ? અકબરની જિજ્ઞાસા જોઈને સભાની સમુત્સુકતા પણ વૃદ્ધિગત બની જવા પામી.
ટંકણી પડે તોય અવાજ આવે, એવી શાંતિ પથરાઈ જતાં બૈજુએ પોતાની સંગીત-કળાની સિદ્ધિ દર્શાવવાનો પ્રારંભ કર્યો. પ્રારંભની પળથી જ સમગ્ર સભા પર છવાઈ જનારો બૈજુ જેમ પળો પસાર થતી ગઈ, એમ જનજનના મનસિંહાસન પર એ રીતે પ્રતિષ્ઠિત થતો ગયો કે, એ પ્રતિષ્ઠાના પાયા હચમચાવવા કેટલાય તાનસેનોની તાકાત ભેગી મળીને મળે, તોય સફળતા ન સાંપડે ! પળો વિતતી ગઈ, એમ બૈજુના મુખ પર પ્રસન્નતાના ચાર ચાર ચાંદ-સૂરજ ખીલતા ગયા અને તાનસેનનું મુખ-કમળ બિડાતું ગયું.
હાર-જીત અંગેના કોઈ નિર્ણાયકની દખલગીરી વિના જ સભાએ જ્યારે બૈજુના ભાલે વિજયનું તિલક અંકિત કરી દીધું, ત્યારે તાનસેને વિનમ્રતા સાથે પ્રશ્ન કર્યો : બૈજુ! આપનો પરિચય જાણવાની જિજ્ઞાસા સંતોષશો ?
બૈજુએ ગર્વપૂર્વક ભૂતકાળને યાદ કરાવતાં જવાબ વાળ્યો : તાનસેનજી ! નજીકનો જ ભૂતકાળ યાદ છે ? દિલ્હીની આ સભામાં ગૂર્જરંગાયકો વડનગરથી આવ્યા હતા, ત્યારે કોઈ ગાયકની હત્યા કરવામાં આવી હતી, એ જો બરાબર યાદ હોય, તો નોંધી લો કે, એ ગાયક-પિતાનો જ હું પુત્ર છું. પિતૃહત્યાનો બદલો લેવાની ઝંખના આજે જ્યારે પૂરી થઈ રહી છે, ત્યારે આપને કઈ કહેવાનું છે ખરું?
૪૬ @ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
