________________
ધરપકડ થાય, તો દીવાન તરીકે મારા શિરે પણ કાળું કલંક ચોંટ્યા વિના ન જ રહે. માટે મારી એ ફરજ બની જાય છે કે, શરણે આવેલા ખજાનચીને ધરપકડથી બચાવી લેવા જે કંઈ ભોગ આપવો પડે, એ આપવો અને ખજાનચી જો સાચા જ હોય તો એમનો વાળ પણ વાંકો થવા ન પામે, એ માટે જે કંઈ કરવું પડે, એ જાનના જોખમે પણ મારે કરવું જ રહ્યું.
થોડીક પૂછપરછ કર્યા બાદ દીવાને ખજાનચી તરફ સહાનુભૂતિ વ્યક્ત કરતાં કહ્યું કે, તમારી સચ્ચાઈ અંગે મને તો જરાય સંદેહ નથી. પણ ધરપકડનો હુકમ થઈ ગયો હોવાથી હવે ન્યાયના મંદિરેથી પણ હું તમારી સચ્ચાઈ સાબિત કરવાને જ જંપીશ. મહારાણીનો ગમે તેવો હુકમ આવશે, પણ એને તાબે થવાથી જો સત્ય ઘવાતું હશે, તો સત્યને સુરક્ષિત રાખવા જાનનું પણ જોખમ વહોરવાની મારી તૈયારી હોવાથી મારે ત્યાં કોઈ પણ જાતનો ડર રાખ્યા વિના રહેવાની મારી તમને વિનંતી છે.
ખજાનચી સુરક્ષિત બની ગયા, પણ દીવાનના આંગણે ઓંચિતીઆપત્તિઓનું ધાડું તૂટી પડ્યું. મહારાણીનો હુકમ બજાવવા સજ્જ રાજસેવકોએ જ્યારે જાણ્યું કે, ખજાનચી તો દીવાનના શરણે જઈને સુરક્ષિત બની ગયા છે, ત્યારે સૌ વિલે મોઢે મહારાણી પાસે પાછા ફર્યા. બધી હકીકત જાણ્યા બાદ મહારાણીને થયું કે, દીવાન કંઈ મારા હુકમની ઉપરવટ થોડા જવાના છે? એમણે તરત જ દીવાનને કહેવરાવ્યું કે, ખજાનચીની ધરપકડનો હુકમ મેં જ કર્યો હતો, આનો ખ્યાલ ન હોવાથી જ તમે ખજાનચીને આશ્રય આપ્યો હોવો જોઈએ. હવે આ ભૂલને સુધારી લેવા તરત જ ખજાનચીને રાજ્યના હવાલે કરી દેશો.
મહારાણીએ આશાભર્યા અંતરે પાઠવેલા સંદેશને સ્વીકારવા જતાં સત્ય અને ન્યાયની નીતિ ઘવાતી હોવાથી દીવાન ઉત્તમચંદે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં સંભળાવી દીધું કે, ગુનો સાબિત થયા પૂર્વે ધરપકડનો હુકમ ફટકારવો,
પર છે સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
