________________
અને મનોમન ચિંતાગ્રસ્ત બન્યો : વેવાઈએ તો ભારે કરી. પાંચ તોલા સોનું એકઠું કરવું, એ મારા માટે તો ગજા બહારની વાત ગણાય, અને એમાંય વળી પાંચ-સાત દહાડામાં આટલું સોનું મેળવવું એ તો કઈ રીતે શક્ય બને ?
દેવાળંદની વિમાસણ એના ચહેરાના ચોતરા પર કળાઈ રહી હોવાથી એની પત્નીએ પૂછ્યું: લગ્ન નજીક આવી રહ્યાં છે, ત્યારે વળી વિમાસણ અનુભવવાની હોય કે પ્રસન્નતા માણવાની હોય ! જાન લઈને જવાની વેળા નજીક આવી રહી છે, અને જાનમાં જાન પૂરવો હોય તો તો પ્રસન્ન રહેવું જોઈએ.
દેવાળંદને થયું કે, પત્ની આગળ કંઈ અંતરની અકળામણ છુપાવાય નહિ. એથી એણે કહ્યું : મારી વિમાસણનું મૂળ વેવાઈ છે. વેવાઈએ સામેથી કહેવડાવ્યું છે કે, પાંચ તોલા સોનાના દરદાગીના સાથે લઈને જાનમાં આવજો, જેથી આપણા બંનેની આબરૂ જળવાય. આ વાત સાચી, પણ પાંચ તોલા સોનું કંઈ રસ્તામાં થોડું જ રેઢું પડ્યું છે કે, સોનું સહેલાઈથી હાથવગું થઈ જાય ?
ચારણની પત્નીને ચારણની કવિત્વ શક્તિ પર ભારે ભરોસો હતો, એણે કહ્યું : બે કવિતા ગાશો, થોડા દુહા-છપ્પા લલકારશો, અને રાજપ્રશસ્તિના એકાદ ગીતનું ગાન કરશો, તો સોનું જ સોનું વરસી પડશે. માટે વિમાસણ અનુભવવાની જરાય જરૂર નથી. મા શારદાને નમસ્કાર કરીને કોઈ રાજવીના દરબારે પહોંચી જાવ. હજી ઘણા દિવસ બાકી છે. મને વિશ્વાસ છે કે, વેવાઈનું વેણ સચવાઈ જશે. અને મન માને તો સાવરકુંડલાના મારગે ઘોડો દોડાવી મૂકો. ત્યાંનો સામત ખુમાણ પરગજુ, ઉદાર અને ભીડ ભાંગનારો રાજવી છે.
“હા. હા. સામત ખુમાણનું નામ તો સાંભળ્યું છે, એમનું કામ પણ સાંભળ્યું છે. સારું થયું કે, તે અણીના અવસરે સામત ખુમાણની સ્મૃતિ
૨૬ છે સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
