________________
આત્માને સૌ પ્રથમ ઈશ્વરે પેદા કર્યો, પણ તે ઈશ્વરને કોઈએ પેદા કર્યો નથી. તે ઈશ્વર નિત્ય છે, હતો, ને રહેશે. તેને કોઈ પેદા કરતું નથી. તો તે પણ યોગ્ય જણાતું નથી, કારણ કે આ સમાધાનમાં ઈશ્વરના આત્માને તો છેવટે નિત્ય માનવો જ પડ્યો ને? વળી જીવોને ઉત્પન્ન કરનાર તરીકે એક ઈશ્વરાત્માને માનવો પડ્યો, તે વધારામાં ! તેના કરતાં આત્માને કોઈએ ઉત્પન્ન કર્યો જ નથી, આત્મા અનાદિ છે, તેવું માનવું વધારે ઉચિત છે.
જો ઈશ્વરે બધા આત્માઓને ઉત્પન્ન કર્યા છે, તેનું માનશો તો સવાલ પેદા થશે કે ઈશ્વરે આ જીવાત્માને કમરહિત શુદ્ધ ઉત્પન્ન કર્યો કે કર્મસહિત અશુદ્ધ ઉત્પન્ન કર્યો?
ઈશ્વર તો કરૂણાનો મહાસાગર છે. તે શા માટે કોઈ જીવને અશુદ્ધ ઉત્પન્ન કરે ? તે તો શુદ્ધ-આત્માને જ ઉત્પન્ન કરે ને ! ઉત્પન્ન થયેલો શુદ્ધ-આત્મા તો પાપ વિનાનો હોવાથી તેણે ટાઢ-તડકાના, જન્મ-મરણના, ભુખ-તરસના દુઃખો કેમ ભોગવવા પડે? શુદ્ધ-પવિત્ર-નિષ્પાપ આત્માને દુઃખ શેનું? જો શુદ્ધ-નિષ્ણાત આત્માએ પણ દુઃખ ભોગવવું પડતું હોય તો ધર્મી આત્માઓ નિષ્પાપ – શુદ્ધ જીવન માટે જે સાધના કરે છે, તે નકામી થઈ જાય ! ધર્મની આરાધના કરવાની કોઈ જરૂર જ ન રહે. કેમકે જન્મ-મરણાદિના દુઃખો કાયમ માટે નિવારવા માટે તો તપ-ત્યાગની સાધના કરાય છે. જો તે સાધના કરીને શુદ્ધાત્મા બન્યા પછી પણ સંસારમાં જન્મ લેવાનો હોય, પરાધીનતા-ઘડપણ-મોતના દુ:ખો ભોગવવા પડવાના હોય તો તેવા શુદ્ધાત્મા બનવા માટે – પ્રત્યક્ષ મળતાં આ ભવના સુખોને છોડીને ” તપ-ત્યાગના દુઃખો શા માટે વેઠવા જોઈએ?
આ બધી આપત્તિઓના નિવારણાર્થે માનવું જ જોઈએ કે ઈશ્વરે જો શુદ્ધાત્મા પેદા કર્યો હોય તો તે સંસારના દુઃખોમાં ઝીંકાત જ નહિ. પણ સમગ્ર વિશ્વમાં આપણને જે જીવાત્માઓ દેખાય છે, તે તો દુ:ખોમાં શેકાઈ રહેલાં છે. તેથી તે બધા અશુદ્ધઆત્માઓ છે, તેમ નક્કી થયું. આમ, ઈશ્વરે જો આત્મા પેદા કર્યો હોય તો ય શુદ્ધઆત્મા તો પેદા ન જ કર્યો હોય, તેમ નક્કી થાય છે.
જો ઈશ્વરે અશુદ્ધ આત્મા ઉત્પન્ન કર્યો છે, એમ માનશો તો ઈશ્વર જેવા કરૂણાના મહાસાગર ઈશ્વરે આવશે અશુદ્ધ આત્મા શા માટે ઉત્પન્ન કર્યો? શું ઈશ્વર હાથે કરીને બધાને સુખ-દુ:ખમાં સબડતા જોવા માંગતો હોય તેવું બને ખરું?
કોઈ કહે છે કે, “આ વિશ્વમાં સૌ પ્રથમ દરિયામાં એક ઇંડું હતું. તેમાંથી બ્રહ્માજી નીકળ્યા. ઘણા વર્ષો એકલા એકલા રહીને કંટાળી ગયા. તેથી તેમને વિચાર આવ્યો, “ોડરું હું સામ્ ” હું એકલો છું, ઘણો થાઉં. તેમણે સમગ્ર જગતનું સર્જન કર્યું. સુખી, દુ:ખી, શેઠ, નોકર, રાજા, ગરીબ, ચોર, પોલીસ વગેરે વિચિત્રવાળું
કવિચિત્ર્યનું દર્શન B ૯
