________________
| કર્મોનો કાળ
આત્મા પ્રત્યેક સમયે જે જે કાશ્મણ રજકણોને ગ્રહણ કરે છે, તે તે રજકણો ત્યારથી કર્મ તરીકે ઓળખાય છે. તે વખતે જેમ તેમનો સ્વભાવ (પ્રકૃતિ) નક્કી થાય છે, તેમ તેમની સ્થિતિ (કાળ)નો પણ નિર્ણય થાય છે. એટલે કે આ કર્માણુઓનો જથ્થો કેટલા સમય સુધી આત્માની સાથે ચોંટીને રહેશે? તે પણ નક્કી થાય છે.
આપણા આત્માને જે જે કાશ્મણ રજકણો ચોંટે છે, તે દરેક રજકણ કાંઈ અનંતકાળ સુધી આત્મા ઉપર રહી શકતી નથી.
કેટલીક રજકણો આત્માથી છૂટી પડે છે તો કેટલીક નવી રજકણો ચોંટે છે. આમ પ્રવાહથી વિચારીએ તો કોઈ સમય એવો નથી હોતો કે જયારે સંસારી આત્મા ઉપર કાર્મણ રજકણો ચોંટેલી ન હોય.
કોઈ રજકણો આંખના પલકારાથી ય ઓછો સમય આત્મા ઉપર રહે તો કોઈ બે-પાંચ તો કોઈ પાંચસો-હજાર વર્ષ સુધી પણ રહે. કોઈ કરોડો વર્ષ સુધી રહે, તો કોઈ રજકણો પલ્યોપમો અને સાગરોપમો (અસંખ્યાત કાળ) સુધી આત્માને ચોંટીને રહે છે. તે રજકણો જેટલો સમય આત્માની સાથે ચોંટીને રહેવાની હોય તે સમયનો - નિશ્ચય તે રજકણો ચોટે ત્યારે જ થઈ જાય છે.
પરનું સામાન્ય રીતે આપણે જોઈએ છીએ કે પરસ્ત્રી સામે ટીકી ટીકીને વિકારી નજરે જોનારાને તે વખતે ચોટેલી કામણ રજકણો તરત જ તેનો આંખે આંધળા બનાવવાનો સ્વભાવ બતાડતી નથી!
અને કોની નિંદા-ટીકાને સાંભળવાનો રસ ધરાવનારી વ્યક્તિઓના કાનોને બહેરા કરવાનો પોતાનો સ્વભાવ તે નિંદા સાંભળતી વખતે બંધાયેલાં કર્મો તરત જ બતાવતા નથી !
અનંત જીવોનો ખાત્મો બોલાવી દેતા કંદમૂળભક્ષણના સમયે બંધાતાં કર્મો તરત જ જીભનો પેરાલીસીસ કરી દેતા દેખાતા નથી. આમ કેમ? શું બંધાયેલાં કર્મો તરત જ પોતાનો સ્વભાવ ન બતાવે? બતાવે તો ક્યારે બતાવે ? કેટલા સમય સુધી બતાવે ? તેવા સવાલો આપણા મનમાં કદાચ ઉપસ્થિત થાય; તે સ્વાભાવિક છે. તેનો જવાબ જાણવો આપણા માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. કર્મોથી ઘેરાયેલા આપણા જેવા માટે આ જવાબ ઉપરનું ચિંતન ખૂબ જ આશ્વાસનપ્રદ છે. આશાપ્રદ છે. નિરાશા
૧૨૬
