________________
કર્માણુઓ જીવાત્માને (૧) અડેલા (૨) મજબૂત ચોટેલા કે (૩) ગાઢ બંધાયેલા હોય છે, જેના શાન્તિકાળમાં અનેક પ્રકારનો ફેરફાર આપણે કરી શકીએ છીએ. હા ! એ કર્માણુઓનો શાંતિકાળ પણ પૂર્ણ થઈ જાય તો આપણે તેમાં કોઈ ફેરફાર કરી શકીએ નહિ.
જૈન શાસનના આ કર્મવાદને સમજ્યા પછી. આપણા મનમાં હવે એ વાત બરોબર ફીટ થઈ ગઈ હશે કે જૈન ધર્મનો કર્મવાદ એ ભવ્ય પુરુષાર્થવાદ છે. એ કાંઈ રડારોળ કરીને બેસી રહેવાનું જણાવતો વાદ નથી. કે વાતવાતમાં ““કર્મમાં લખ્યું હોય તે જ થાય” એવી નિષ્ક્રિયતાની વાત કરતો વાદ નથી.
જૈન શાસનનો કર્મવાદ તો નિષ્ક્રિયતાની પછેડીને ફેંકી દઈને સક્રિય બનાવનારો વાદ છે. કર્મોની સામે યુદ્ધનો મોરચો માંડવાની તાકાત બક્ષનારો વાદ છે. ગામડાની ડોસીઓનો કર્મના નામે રોદણાં રોવાનો વાદ નથી પણ ધગધગતા શૌર્યને પેદા કરવાનો અને મર્દાનગી પ્રગટાવવાનો ભવ્ય પુરુષાર્થવાદ છે.
જૈન ધર્મનો કર્મવાદ તો આપણને જીવન જીવવાની સાચી કળા શીખવે છે. દુ:ખમાંથી બચવાનો અને સુખ પામવાનો રસ્તો ચીધે છે. વિનાશની ખાઈમાંથી નીકળીને વિકાસના એવરેસ્ટ શિખરને સર કરવામાં સહાય કરે છે. કર્મવાદ આપણને શીખવે છે કે, “હે આતમ ! તારે ગભરાવાની કે મૂંઝાવાની જરાય જરૂર નથી. જયાં સુધી બંધાયેલા કર્માણુઓનો શાંતિકાળ ચાલે છે, ત્યાં સુધી બાજી હજુ તારા હાથમાં છે. તું ધારે તેવું તારું ભાવિ નિર્માણ કરી શકીશ. તારા જીવનનો ભાગ્યવિધાતા તું પોતે જ છે!
તારા જીવનના અણસમજના કાળમાં, ખરાબ મિત્રોની સોબતે ચડી જવાથી. ભલેને ગમે તેટલી ખરાબ પ્રવૃત્તિઓ તારાથી થઈ ગઈ ! ભલેને પાપાચારમાં તે જીવન રગદોળી નાખ્યું ! ઢગલાબંધ દુ:ખો લાવીને ત્રાહીમામ પોકારાવનારા કર્માણુઓ સાથે ભલેને તેં તારા આત્માને ચોંટાડી દીધો.
હજુ તેનો શાંતિકાળ ચાલે છે! દોસ્ત! ગભરાઇશ નહિ. તારા માટે આ શુકનવંતો સમય છે. તું ધારે તો આ સમય દરમ્યાન તે કર્માણુઓમાં ધરમૂળથી ફેરફાર કરી શકે છે.
હે આત્મન્ જો તું હવે “જાગ્યા ત્યારથી સવાર' સમજીને તારા બાકીના જીવનને વ્યવસ્થિત બનાવી દઈશ, હવે પછીના જીવનમાં સદાચારનું પાલન કરવા લાગીશ, દુર્બુદ્ધિને તિલાંજલિ આપીને સન્મતિના સહારે આગળ વધીશ તો ઢગલાબંધ દુઃખો ખડકી દેવાના સ્વભાવવાળા તે કર્માણુઓ તને દુ:ખના બદલે ઢગલાબંધ સુખ
ચાર પ્રકારનો કર્મબંધ ૧૬૩
