________________
તેથી કર્માણુઓ બાંધતી વખતે તેના ભાવોમાં જેવો વધારો-ઘટાડો હોય તે પ્રમાણે કર્માણુઓની બંધાવાની રીતમાં પણ ફેરફાર હોય છે.
એક ક્લાકમાં પાંચ માણસો દ્વારા પાંચ મચ્છર મર્યા. મચ્છર મરવાની દૃષ્ટિએ ભલે પાંચે જણને સરખા દોષિત ઠેરવીએ, છતાં ય પાંચ જણ દ્વારા મચ્છર મારવાની પદ્ધતિમાં શું ફરક ન હોઈ શકે ?
એક છોકરાએ રૂમમાં મચ્છરને ઊડતા જોયા ને તેને ત્રાસ થયો. ખચાક કરતાં હાથમાં પકડીને મચ્છર મારી દીધો. બીજી એક વ્યાંક્તએ જ્યારે મચ્છર ઊડતો હતો ત્યારે કાંઈ ન કર્યું. પણ જેવો તે મચ્છર તેના હાથ ઉપર બેઠો કે તરત જ ઘસી કાઢ્યો. ત્રીજી વ્યક્તિએ હાથ ઉપર મચ્છર બેઠો તો ય કાંઈ ન કર્યું. પણ જયારે તે મચ્છર લોહી પીવા લાગ્યો ત્યારે તેણે મચ્છરને ચપટીમાં ચોળી નાંખ્યો. ચોથી વ્યક્તિએ સહન થાય ત્યાં સુધી તે મચ્છરને લોહી પીવા દીધું. પણ જ્યારે સહનશક્તિની હદ આવી ત્યારે તે મચ્છરને ઘસી કાઢ્યો. મચ્છર મરી ગયો. પાંચમી વ્યક્તિએ મચ્છરને લોહી તો પીવા દીધું, પણ જ્યારે તેનાથી તે દુઃખ સહન ન થયું ત્યારે સાચવીને રૂમાલથી મચ્છરને તે દૂર કરવા લાગ્યો. પણ તેમ કરતાં મચ્છર મરી ગયો. આમ પાંચ વ્યક્તિ વડે જુદા જુદા પાંચ મચ્છર મર્યા હોવા છતાંય દરેક વ્યક્તિના તે તે વખતના ભાવોમાં ફરક હતો, તેમ આપણે ચોક્કસ કહી શકીએ. અને આ જુદા જુદા ભાવોના કારણે જ કર્મો ચોંટવાની રીતમાં પણ ફરક પડે છે.
તે જ રીતે ધારો કે દસ માણસો એક દિવસમાં દસ વ્યક્તિઓનાં ખૂન કરે છે. છતાં દરેકને ખૂનની સરખી સજા ન કરાય. કારણ કે ખૂનના ય ઘણા પ્રકારો હોય છે. કોઈએ ગળું દાબીને ખૂન કર્યું, કોઈએ ખંજર મારીને ખૂન કર્યું, તો કોઈએ બૉમ્બ વિસ્ફોટ કરીને ખૂન કર્યું, તો કોઈએ અંગે અંગના ટુકડે ટુકડા કરીને કરપીણ હત્યા કરી. કોઈએ માથું છૂંદી કાઢ્યું તો કોઈથી પોતાનો જાતબચાવ કરતાં સામેવાળાનું ખૂન થઈ ગયું ! ખૂનની જુદી જુદી રીતો ઉપરથી આપણે ખૂની માણસોના મનના જુદા જુદા ભાવોની કલ્પના કરી શકીએ છીએ.
જેમ ખરાબ કાર્યો કરતી વખતે ભાવોમાં તફાવત હોય છે તેમ સારું કાર્ય ક૨વામાં પણ જુદા જુદા ભાવો આવી શકે છે. જેમકે આઠ વ્યક્તિઓ પૂજા કરે છે. પૂજા કરવા રૂપ શુભકાર્ય એક જ હોવા છતાં, એક વ્યક્તિને પરાણે પૂજા કરવા જવું પડે છે. બીજી વ્યક્તિ શરમથી પૂજા કરે છે. ત્રીજી વ્યક્તિ પત્નીના કહેવાથી પૂજા કરે છે. ચોથી વ્યક્તિ પોતાની ઇચ્છાથી ચંદનપૂજા કરે છે. પાંચમી ક્તિ અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરે છે. છઠ્ઠી વ્યક્તિ પોતાના ધરેથી દ્રવ્યો લઈ જઈને ભક્તિથી પૂજા કરે છે. સાતમી વ્યક્તિ પૂજા સાથે ભવ્ય આંગી પણ કરે છે. આઠમી વ્યક્તિએ ઘેર દેરાસર બનાવ્યું છે. અને ચાર પ્રકારનો કર્મબંધન ૧૧
