________________
નહિ. અર્થાત્ ઉર્તનાકરણ અને અપવર્તનાકરણ એ બે જ કરણ લાગે પરન્તુ તે સિવાયના અન્ય કોઈપણ કરણ લાગે નહિ. નિદ્ધત્તિકરણમાં ઉર્તના અને અપવર્તના; એ બે જ કરણ લાગે છે જ્યારે ઉપશમનાકરણમાં તે બે કરણ ઉપરાંત સંક્રમણકરણ પણ લાગી શકે છે. આ ઉપશમનાકરણ અને નિદ્ધત્તિકરણ વચ્ચેનો તફાવત છે.
(૮) નિકાચનાકરણ
જ
કરેલાં કર્મો તો ભોગવવાં જ પડે. ભોગવ્યા વિના તો કર્મ થોડાં છૂટે? આવું જે કાંઈ સંભળાય છે, તે નિકાચિત કર્મો માટે સમજવું. એટલે કે બંધાતી વખતે જ કે બંધાઈ ગયા પછી જ્યારે બંધાયેલા તે કર્મોનો શાંતિકાળ ચાલતો હોય ત્યારે આત્મામાં અમુક પ્રકારના ભાવો પેદા થાય તો તે વખતે તે કર્મ નિકાચિત થઈ જાય. એટલે કે હવે કદીય તેમાં ફેરફાર ન થઈ શકે. તેનો સ્વભાવ તેવો જ રહે. તેના સમય તથા તીવ્રતામાં પણ જરાય વધઘટ હવે ન થઈ શકે. આ નિકાચનાકરણથી કર્મ નિકાચિત થઈ જાય એટલે ખલાસ ! બસ હવે તો તે જ રીતે ભોગવવું જ પડે. ત્યાર પછી ગમે તેટલો પશ્ચાત્તાપ કરીએ તોપણ તે નાશ ન પામે. તેમાં ફેરફાર ન થાય. ગમે તેટલી ધર્મારાધના કરીએ તોપણ તેનાથી પૂર્વના નિકાચિત કર્મમાં કાંઈ ફેરફાર ન થાય. હા ! કરેલી તે નવી આરાધના કે કરેલો તે પશ્ચાત્તાપ કાંઈનિષ્ફળ જતો નથી. તેનાથી નવું પુણ્યકર્મ બંધાય છે કે અન્ય અનિકાચિત અશુભકર્મ નાશ પણ પામે છે. પરન્તુ નિકાચિત થયેલા કર્મમાં કાંઈ ફેરફાર થતો નથી. (ક્ષપકશ્રેણીમાં ધ્યાનની ધારામાં આ નિકાચિત કર્મો પણ નાશ પામી શકે છે.)
પ્રભુ મહાવીરે ત્રીજા મરિચી તરીકેના ભવમાં, પોતાના કુળનું અભિમાન કરીને નીચગોત્રકર્મ નિકાચિત બાંધ્યું હતું, તો તેમણે તે ભોગવવું જ પડ્યું. તે માટે ૨૭મા ભવમાં ૮૨ દિવસ સુધી દેવાનંદા નામની બ્રાહ્મણીના પેટમાં રહેવું પડ્યું. બે માતા કરવાનું લંક સ્વીકારવું પડ્યું. ૨૫મા નંદનરાજર્ષિ તરીકેના તેમના ભવમાં ૧૧,૮૦,૬૪૫ માસક્ષમણ તેમણે કર્યાં, છતાંય તેમનું તે કર્મ નાશ ન પામ્યું. કારણ કે તે નિકાચિત થયેલું હતું.
તે જ રીતે અઢારમા ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવ તરીકેના ભવમાં તેમણે સંગીતના સૂરો બંધ ન કરનાર શય્યાપાલકના કાનમાં ધગધગતું સીસું તીવ્ર દુષ્ટ ભાવથી નંખાવ્યું તો તે વખતે નિકાચિત કર્મ બંધાયું. પછીની તેમની સાધનાઓએ તેમાં કોઈ ફેરફાર ન કર્યો. છેલ્લા ભવમાં તે નિકાચિત કર્મ ઉદયમાં આવ્યું જ અને પ્રભુવીરના કાનમાં ખીલા ભોંકાયા.
આઠ કરણ 1 ૧૫૩
