________________
પરમાત્માનું દાસત્વ એને મન એની ઘણી મોટી અને બેજોડ મૂલ્ય ધરાવતી મૂડી બની રહે છે. તે મૂડીનું તેને એટલું બધું અભિમાન (ખુમારી) હોય છે કે જેના જોરે તે જગતના કોઈપણ પદાર્થ ઉપર કે સત્તાની ટોચનાં સિંહાસન ઉપર થૂંકી શકે છે. એ કહી દે છે, ‘‘કદાચ તમારી દ્રષ્ટિએ હું ગરીબ હોઈ શકું, પણ મને ખરીદી શકો તેટલા શ્રીમંતો તો તમે લોકો નથી જ. મહેરબાની કરીને મારી પાસેથી ચાલ્યા જાઓ.''
અલ્લાઉદ્દીને કબીરને રાજદરબારમાં આવવા આમંત્રણ મોકલ્યું. કબીરે કહ્યું, ‘અલ્લાહનો દરબાર છોડીને તારા દરબારે શી રીતે આવું ?'
અકબરે તુલસીદાસને પણ આવું જ આમંત્રણ મોકલેલું; તુલસીદાસે ઉત્તર વાળ્યો, ‘રામનો દરબાર છોડીને હું ક્યાંય જતો નથી.’
શિવાજીના આમંત્રણ સામે તુકારામે કહ્યું; ‘તમને મળીને મારે શું કરવું છે ? નાહક મને ચાલવાનું કષ્ટ પડશે !’
ગંગ કવિએ અકબરને સંભળાવીને મોત મેળવ્યું, પણ અકબરની ખુશામત તો ન જ કરી. તેણે કહ્યું, ‘જિસકો હરિપે વિશ્વાસ નહિ, સો હી આશ કરો અકબર કી.' વસ્તુપાળે વીરધવલને કહ્યું, ‘તમારી નોકરી કબૂલ પણ તમારો નંબર તો મારા આરાધ્ય દેવ, ગુરુ અને ધર્મ પછી છેલ્લો ચોથો !'
ઉપરોક્ત ઉદાહરણોમાં જે અહંકાર દેખાય છે તે પોતાને પ્રાપ્ત થયેલા પરમાત્મા બદલની ખુમારીમાં રૂપાંતરિત થયેલ છે. તે પ્રશસ્ત અહંકાર કહેવાય. તેનાથી આ બાકોરા વડે નિર્મળ જળ = પુણ્યકર્મ પ્રવેશે.
(૩) માયા
માયા એટલે કપટ, લુચ્ચાઈ, બદમાસી. અંદર જુદું અને બહાર જુદું, સાચી વાતને છુપાવી દેવી વગેરે પણ માયા છે.
પેલા લક્ષ્મણા સાધ્વીજી ! રસ્તામાં ચાલતાં નીચે જોઈને ચાલવાની ભગવાનની આજ્ઞાનું પાલન ચૂક્યા તો નજર કોઈક ચકલા-ચકલીની ચેષ્ટા તરફ પડી. પરિણામે ભગવાને આની રજા કેમ ન આપી ? એવો અશુભ વિચાર પણ આવી ગયો. પશ્ચાત્તાપ પણ થયો. પરંતુ ભગવાન પાસે પ્રાયશ્ચિત માંગતી વખતે ‘મને આવો વિચાર આવ્યો તો તેનું પ્રાયશ્ચિત આપો.’ તેવું કહેવાના બદલે ‘ભગવાન ! કોકને આવો વિચાર આવે તો તેને શું પ્રાયશ્ચિત આવે ?' એ પ્રમાણે પૂછ્યું. પોતાના પાપનું પ્રાર્યશ્ચત બીજાને નામ પૂછ્યું. બસ આટલી જ કરી માયા !
પણ તેનું પરિણામ ? ૮૦ ચોવીસી સુધી તેનો સંસાર વધી ગયો.
30 û કર્મનું કમ્પ્યુટર
