________________
લખ્યા જ કરીએ, લખ્યા જ કરીએ તો જે અઢળક સાહિત્યનું સર્જન થાય તે ચૌદપૂર્વ ગણાય. આ ચૌદપૂર્વનું જ્ઞાન મેળવનાર ચૌદ પૂર્વધર તરીકે ઓળખાય.
જંબૂસ્વામી, પ્રભવસ્વામી વગેરે સ્થૂલભદ્રજી સુધીના મહાપુરુષો ચૌદપૂર્વના જ્ઞાનના સ્વામી હતા. તેઓ શ્રુતકેવલી તરીકે પણ ઓળખાય છે.
બાર અંગના સમુદાયને દ્વાદશાંગી કહેવાય. તેમાંના છેલ્લા બારમા અંગ દષ્ટિવાદમાં ચૌદપૂર્વનો સમાવેશ થાય છે.
પણ પછી ધીમે ધીમે શ્રતજ્ઞાનનો વિચ્છેદ થવા લાગ્યો. પછી પછીના મહાત્માઓને પૂર્વના મહાત્માઓ કરતાં શ્રુતજ્ઞાનાવરણીયકર્મનો વધારે પ્રમાણમાં ઉદય હશે, જેથી શ્રુતજ્ઞાન ઘટવા લાગ્યું.
પહેલા પુરુષના હાથમાં રહેલો બે કિલો બરફનો ટુકડો એકબીજાના હાથમાં પસાર થતાં થતાં સોમા માણસના હાથમાં પહોંચે ત્યારે કેટલો નાનો થઈ ગયો હોય ! એક-બીજા પાસેથી પસાર થતાં વચ્ચે પીગળતો જવાથી ઓછો થયા વિના ન રહે. તેમ શ્રુતજ્ઞાન પણ પસાર થતાં થતાં વચ્ચે વિચ્છેદ પણ થતું ગયું. સ્થૂલભદ્રજી પાસે ૧૪ પૂર્વ સૂત્રથી રહ્યા, પણ અર્થથી તો તેઓ પાસે માત્ર દસ પૂર્વે જ રહ્યા. ચાર પૂર્વોના અર્થો તેઓ અને સકળસંધ પણ કાયમ માટે તે વખતે ગુમાવી બેઠા !
પૂર્વે શાસ્ત્રો લખાતા નહોતા પણ બધા સાધુઓ યાદ રાખતા હતા. વારંવાર તેનું પુનરાવર્તન કરતાં હતાં. મૌખિકપણે જ શિષ્યને ભણાવતા હતા અને તે રીતે શ્રુત જ્ઞાન આગળ વધતું હતું.
બન્યું એવું કે ૧૨ વર્ષનો દુકાળ પડવાથી, પૂરતા પોષણના અભાવે સ્મરણશક્તિધારણાશક્તિ ઓછી થતાં સાધુઓ ઘણાં સૂત્રો ભૂલી જવા લાગ્યા. બધા સાધુઓ દુકાળ બાદ એક જગ્યાએ ભેગા થયા. જેને જેટલું યાદ હતું તેટલું બોલવા લાગ્યા. એકની ભૂલ થાય ત્યાં બીજો યાદ કરાવે. આ રીતે જેટલું શ્રુતજ્ઞાન ભેગું કરાય તેટલું ભેગું કર્યું. એ રીતે કરવાથી અગિયાર અંગ ભેગા થયા. પરંતુ બારમું જે દષ્ટિવાદ હતું, તે કોઈને ય યાદ નહોતું. શું જૈન સંઘ કાયમ માટે બારમા અંગ વિનાનો બની જશે? બધાને ચિંતા થઈ.
ત્યાં ખ્યાલ આવ્યો કે, દુકાળ વખતે પૂ. ભદ્રબાહુસ્વામીજી નેપાળ પહોંચી જઈને “મહાપ્રાણ' નામના ધ્યાનની સાધના કરતા હતા. તેમને દૃષ્ટિવાદ પણ ઉપસ્થિત હતું. જો તેઓ બધાને તેનો પાઠ આપે તો દૃષ્ટિવાદનું જ્ઞાન અનેક સુધી પહોચે.
સંઘે તેમની પાસે ભણવા માટે તીવ્ર ક્ષયોપશમવાળા મેધાવી ૫૦૦ સાધુઓને મોકલ્યા. બીજા ૧૦૦૦ સાધુઓ તેમની સેવા કરવા સાથે ગયા. નેપાળમાં બધાનું
જ્ઞાનાવરણીયકર્મ 1 કરૂ
