________________
કે કલંક નથી. પણ તેની ઉપર ચોટેલા કર્મો તેના સ્વરૂપને વિકૃત બનાવે છે. અશુદ્ધ બનાવે છે. આવા અશુદ્ધ આત્માને જીવ કહેવાય છે. આ જીવ જ્યારે વિશિષ્ટ કોટીની સાધના કરીને રાગ-દ્વેષ વિનાનો બને છે, ત્યારે કર્મો તેનાથી અળગા થાય છે. તે પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરે છે. તે પરમાત્મા બને છે. તેની ઉપર પછી ક્યારેય કાર્મણ રજકણો ચોંટી શકતી નથી.
આપણો આત્મા લોચુંબક જેવો બનેલો છે. જે લોખંડમાં ચુંબકીય શક્તિ (મેગ્નેટીક ફોર્સ) પેદા થઈ હોય છે, તે લોહચુંબક પોતાની આસપાસના અમુક ક્ષેત્રમાં રહેલી લોખંડની કરચોને પોતાની તરફ ખેંચે છે. પોતાની ઉપર ચોંટાડે છે. પણ જો તે લોહચુંબકમાં ચુંબકીયક્તિ નાશ પામી જાય તો તે લોહચુંબક હવે લોખંડનો સામાન્ય ટુકડો જ ગણાય. તે હવે લોખંડની કરચોને પોતાના તરફ ખેંચી ન શકે.
આપણા આત્મામાં જે રાગ-દ્વેષના સ્પંદનો પેદા થાય છે, તે ચુંબકીય શક્તિ રૂપ છે. કાર્પણ રજણો લોખંડની કરચો જેવી છે. જ્યાં સુધી આપણા આત્મામાં રાગ-દ્વેષ વગેરે પરિણામો જાગે છે ત્યાં સુધી ચુંબકીય શક્તિ તેનામાં ટકી રહે છે. જે સતત કાર્યણ રજકણોને ખેંચી ખેંચીને પોતાની ઉપર ચોંટાડવાનું કાર્ય કરે છે. તમામ સંસારી જીવોમાં સતત રાગ-દ્વેષના પરિણામો ઊઠ્યા કરે છે. માટે તમામ સંસારી આત્માઓ પ્રત્યેક સમયે અનંતી કાર્મણ રજકણો પોતાની ઉપર ચોંટાડ્યા કરે છે. પરન્તુ જ્યારે આ સંસારી આત્માઓ સાધુજીવનની સાધના કરીને રાગ-દ્વેષના સ્પંદનો કાયમ માટે અટકાવી દે છે, ત્યારે તેમનામાં કાર્યણ રજકણોને ખેંચવાની ચુંબકીય શક્તિ નાશ પામી જવાથી કાર્યણ રજકણો ચોંટી શકતી નથી. પરિણામે તેઓ કર્મરહિત ભગવાન બને છે. કર્મો ચોંટ્યા ન હોવાથી ભગવાન બનેલા તેમને કદીય દુ:ખો અનુભવવા પડતા નથી. જન્મમરણની ઘટમાળ નડતી નથી. તેઓ સદા પોતાના સ્વરૂપમાં મસ્ત હોય છે. આનંદમાં લીન હોય છે.
પણ જે આત્મા હજુ પરમાત્મા બન્યો નથી, સંસારમાં છે, તે આત્મામાં રાગ-દ્વેષની પરિણતીઓ તો પડેલી છે જ. વળી તે જીવાત્માનો પ્રત્યેક સમય કોઈને કોઈ પ્રવૃત્તિથી યુક્ત હોય છે. મનમાં કાંઈને કાંઈ વિચારો ચાલુ હોય છે. ક્યારેક મુખમાંથી વચનો પણ સરી પડતા હોય છે. શ્વાસોશ્વાસ રૂપ નાનું કે અન્ય કોઈ મોટું કાર્ય પણ કાયા દ્વારા થતું રહે છે. આ મન-વચન-કાયાની શુભાશુભપ્રવૃત્તિઓ આત્માની અંદર રહેલી રાગ-દ્વેષની પરિણતી સાથે ભળે છે ત્યારે આ બંને (પરિણતી + પ્રવૃત્તિઓ) ચુંબકીય શક્તિ રૂપ બનીને કાર્પણ
કર્મવૈચિત્ર્યનું દર્શન – to
