________________
જબરા પ્રભાવક. પાંચસો શિષ્યોના ગુરુ
એકદા એવા એક પ્રદેશમાં ચાલ્યા ગયા; જ્યાંનો રાજા જૈનોના ક્ટરષી મંત્રીના કબજામાં હતો. પોતાની રાજયહદમાં પાંચસો જૈન સાધુઓના પ્રવેશની વાત જાણીને મંત્રી નખશીખ સળગી ગયો. એક છોકઠું ગોઠવીને તેણે તમામ સાધુઓ ઉપર રાજદ્રોહનો આરોપ મૂક્યો. અને તે બદલ તેમને તમામને ઘાણીમાં પીલી નાંખવાની આજ્ઞા ઉપર રાજાની મહોરછાપ લઈ લીધી.
એક પછી એક સાધુને ઘાણીમાં પીલી નાંખવાનું અતિરૌદ્ર કાર્ય શરૂ થયું.
દરેક વડિલની ફરજ છે કે પોતાના આશ્રિતનું કલ્યાણ કરવું. ગુરુ સ્કર્દકસૂરિજીને શિષ્યોનાં મરણ સમયે તેમને અપૂર્વ સમાધિમાં લીન રાખવાની પોતાની ફરજ બરાબર ખ્યાલમાં હતી. અને તેથી તેમણે તે ફરજ ૪૯૯ સાધુઓ સુધી તો અતિસુંદર રીતે બજાવી. ના એ કામ એમના માટે અતિમુશ્કેલ હતું. ઘાણીનો પથ્થર ફરતાં જ જયાં આખા શરીરનો છૂંદો થઈ જાય; લોહીના તો ફુવારા ઊડે; તમામ હાડકાંની કરચ બની જાય; તેવી શિષ્યની મરણાન્ત સ્થિતિમાં તેના આત્માને પરમાત્માના શરણે મૂકી આપવો; મંત્રી ઉપર લેશ પણ દ્વેષ ન થવા દેવો એ કેટલું બધું કઠણ કામ છે! પણ સ્કંદસૂરિજી તો જ્ઞાનનો અગાધ સાગર હતા. મહાન નિર્ધામક (રાપાધિદાતા) હતા. તેમણે તે બધી શક્તિ કામે લગાડી.
પણ સબૂર..પાંચસોમા નંબરનો જે શિષ્ય હતો, તે બાળ સાધુ હતો. તે આચાર્યશ્રીને ખૂબ જ વ્હાલો હતો. તેના તરફના પ્રેમે આચાર્ય પાસે બોલાવડાવ્યું કે, હે મંત્રી ! મને પોતાને પીલી નાંખ્યા બાદ તું આ બાળ સાધુને પીલજે. પણ મંત્રીએ આ વાતનો સ્વીકાર ન કરતાં સૂરિજી આગબબૂલા બની ગયા. પાંચસોમા શિષ્યને સમાધિદાન તો કરી દીધું પણ પોતે અતિક્રોધમાં આવી ગયા. ક્રોધપિશાચ ઘેરો ઘાલે. પછી છટકવું ભલભલાને માટે દુષ્કર છે. ગુરુની કૃપા હોય તો જ બચી શકાય. હરિભદ્રસૂરિજી ઉપર પણ જ્યારે આ ક્રોધે હુમલો કરેલો ત્યારે ૧૪૪૪ બૌદ્ધભિક્ષુકને તળી નાંખવાનો વિચાર એકવાર તો તેમને આવી જ ગયેલો. પણ ઉપકારી ગુરુભગવંતે બે ગાથા મોકલી. જેના પ્રભાવે ક્રોપિશાચના હાથમાંથી તેઓ છટકી શક્યા.
પણ આ સ્કર્દકસૂરિજી તો ક્રોધના આવેશમાં ભાન ભૂલ્યા. નિયાણું કરી દીધું. પરિણામે પીલાઈને દેવલોક જઈને તે રાજા, મંત્રી અને તેની લાખોની રૈયત - તમામને આગ લગાડીને જલાવી દીધા. ત્યારથી તે પ્રદેશનું દંડકારણ્ય નામ પડી ગયું. જયાં રામચંદ્રજી વગેરે વનવાસ સમયે પહોંચ્યા હતા.
મિત્રો ! ક્રોધનું ભયંકર સ્વરૂપ નિહાળ્યું ને ! તો આજથી જ આ ક્રોધને દેશવટો
કમોંનું ત્રીજુ પ્રવેશદ્વાર : કષાય
૨૫
