________________
પણ તેના કબજામાં હતા. નમુચિની વિરુદ્ધમાં તે કાંઈ કરી શકે તેમ ન હતા.
હસ્તિપુરમાં ચાતુર્માસ કરવા માટે પધારેલા જૈનાચાર્યને તાત્કાલિક નગર છોડી જવાનો હુકમ ફરમાવ્યો. જૈનાચાર્યે ચાલુ ચાતુર્માસમાં વિહાર કરવાની અશક્યતા જણાવી એટલે નમુચિ વધુ ઉશ્કેરાયો. તેણે ‘‘સાત દિવસમાં નગરીત્યાગ કરો નહિ તો પ્રાણ ત્યાગ કરવા તૈયાર થઈ જાઓ'' તેમ જણાવ્યું. મૂંઝવણમાં માર્ગ કાઢવા માટે સુવ્રતાચાર્યે લબ્ધિસંપન્ન મુનિને મેરુપર્વત ઉપર સાધના કરી રહેલા વિષ્ણુકુમાર મુનિ પાસે મોકલ્યા,
ચાલુ ચાતુર્માસે દૂરથી આવતા મુનિને જોતાં જ વિષ્ણુકુમાર મુનિને ખ્યાલ આવી ગયો કે જૈનસંઘ કે તેના શ્રમણસંઘ ઉપર કોઈ મોટી આફત આવી હોય ત્યારે જ આ રીતે ચાલુ ચાતુર્માસમાં કોઈ મુનિને મારી પાસે મોકલવામાં આવ્યા હોય.
મુનિ આવ્યા. બધી વાત જાણીને વિષ્ણુકુમાર તરત જ હસ્તિનાપુર જવાને તૈયાર થઈ ગયા. સ્વની સાધના કરતાં સંઘરક્ષા એ ઘણી મોટી સાધના છે એવાં શાસ્ત્રવચનનો તેમણે આદર કર્યો. આકાશગામિની લબ્ધિ વડે હસ્તિનાપુર પહોંચીને તેઓ નમુચિ મંત્રી પાસે ગયા. નમુચિને તેમણે પૂછ્યું, ‘આ બધા મહાત્માઓને તેં સાત દિવસમાં નગરત્યાગ કરવાનું કહ્યું પણ તેઓ ક્યાં જાય ? તું મને ત્રણ ડગલાં જેટલી જગ્યા આપીશ કે નહિ ?' નમુચિએ કહ્યું, હા. તમે મહારાજા મહાપદ્મના મોટાભાઈ છો માટે ત્રણ ડગલાં જમીન આપીશ, પણ જો એથી વધુ જમીન લીધી તો ધડ ઉપરથી માથું ઉતારી લઈશ.'
સમતાના સરોવરમાં સદા સ્નાન કરતા આ મુનિરાજને નમુચિ ઉપર ક્રોધાયમાન થવા માટે ખૂબ પ્રયત્ન કરવો પડ્યો પણ અંતે સફળતા મળી. તરત જ તેમણે વિરાટકાય શરીર બનાવ્યું. આથી સર્વત્ર હાહાકાર થઈ ગયો. જંબુદ્વીપના બે છેડા ઉપર તેમણે બે પગ મૂક્યા. નમુચિને જમીન પર પટકીને મુનિએ તેને પૂછ્યું, બોલ, તું જ કહે. હવે ત્રીજો પગ મારે ક્યાં મૂકવો ? તારી છાતી પર જ મૂકું ને ?' એમ કહીને તેને ચગદી નાંખ્યો.
k
મુનિવરનો ભયંકર બનેલો અવાજ સાંભળીને મહાપદ્મ રાજા દોડતો ત્યાં આવ્યો. સઘળી વાત જાણીને તેણે મુનિરાજ પાસે ચરણોમાં પડીને માફી માગી. નાલાયક એવા મંત્રીના હાથમાં અગાધ સત્તા સોંપી દેવા બદલ પોતે જ અપરાધી બનેલ છે તેમ કબૂલ કર્યું.
પણ હવે મુનિનો ક્રોધ કેમેય શાન્ત પડતો નથી. છેવટે મુનિના મસ્તક-ભાગ આગળ સ્વર્ગના દેવોએ ક્ષમાની મહાનતાને વર્ણવતાં ગીતો ગાયાં : રાસ લીધા, તે
કર્મોનું ત્રીજુ પ્રવેશદ્વાર : કષાય î સ
