________________
૧. ભિન્ન અને વિશિષ્ટ
જૈન ધર્મના હાર્દમાં પ્રવેશ કરતાં પહેલાં આપણે તે જાણી લેવું આવશ્યક છે કે જગતને ધર્મથી શું અભિપ્રેત છે, દુનિયા કોને ધર્મ કહે છે અને આપણે અન્ય ધર્મો કરતાં ક્યાં જુદા પડી જઈએ છીએ તેમજ જૈન ધર્મ કેવી રીતે વિશિષ્ટ ધર્મ બની રહ્યો છે.
ઉમરપૈયામે એક જગાએ લખ્યું છે કે ધર્મને પામવા માટે મેં ઘણાં શાસ્ત્રો ઉથલાવ્યાં, કેટલાય સાધુસંતોને મળ્યો પણ છેવટે તો હું ધર્મમાં
જ્યાંથી પ્રવેશ્યો હતો તે જ દ્વારેથી પાછો બહાર આવી ગયો. અંતે મને લાગ્યું કે લાંબી યાત્રા પછી પણ હું તો હતો ત્યાં ને ત્યાં જ ઊભો છું. - ઉમર ખૈયામનું આ કથન ગહન છે અને સૌને વિચાર કરતા કરી મૂકે તેવું છે. ધર્મો ઘણી વાર મંજિલ સુધી લઈ જવામાં નિષ્ફળ નીવડે છે કે ઊણા ઊતરે છે કારણ કે ધર્મો મહદ્ અંશે રહસ્યવાદમાં ઊતરી જાય છે.
જગતમાં ધમ તો ઘણા બધા છે. સૌ ધર્મો સત્યને પામવા મથે છે, સુખનો માર્ગ દર્શાવે છે અને સાધક વત્તે-ઓછે અંશે તેને અનુસરે છે. છતાંય જીવનને અંતે ઘણાને લાગે છે કે હું જમ્યો હતો ત્યારે આધ્યાત્મિક માર્ગમાં જ્યાં હતો ત્યાં જ આજે પણ ઊભો છું. જીવનભર ચાલ્યો ઘણું પણ ક્યાંય પહોંચી શક્યો નહીં. જે કંઈ મેળવ્યું છે તે પણ જાણે મન મનાવવા પૂરતું છે અને ઝંખના તો હજુ એવી ને એવી જ રહી ગઈ છે. જીવન હાથતાળી આપીને સરકી ગયું. . • જૈન ધર્મમાં જન્મ્યા છતાંય જો આપણે આવી લાગણી સાથે જીવન પૂર્ણ કરવું પડે તો તેના જેવી બીજી કઈ દુઃખદ વાત હોઈ શકે? આપણા જીવનમાં આવો વખત ન આવે માટે આપણે સવેળા જાગી જઈએ અને વિચારી લઈએ કે આપણી જીવનયાત્રામાં આપણે ક્યા પડાવ ઉપર ઊભા છીએ અને આપણે ક્યાં પહોંચવું છે? જે જૈન કુળમાં જન્મ્યાનું આપણને આટઆટલું ગૌરવ છે તે જૈન ધર્મ શું છે, તે બધા ધર્મો કરતાં કેવી રીતે જુદો છે અને તેની વિશિષ્ટતાઓ શી છે? જૈન ધર્મનું હાર્દ
૧૧
