________________
કરે તેમાં આપણે વચ્ચે પડવાનું વિચારાય પણ નહીં. બહુ બહુ તો આપણે તેની કૃપા મેળવી શકીએ કે તેને પ્રાપ્ત કરી શકીએ, તેની નજીકમાં વાસ કરીને આનંદી શકીએ. આ રીતના ભગવાનની ઉપસ્થિતિમાં આત્માના સ્વતંત્ર અસ્તિત્વનો એક રીતે ઇનકાર થઈ જાય છે અને જો તે લેખવામાં આવે તો આત્માની ગરિમા સચવાતી નથી. આત્માનું જો કોઈ સ્થાન હોય તો તે પરમાત્માની નીચેનું છે.
જૈન મત પ્રમાણે આવા કોઈ વ્યકિતવિશેષ પરમાત્માનું અસ્તિત્વ જ નથી. આ સૃષ્ટિનો કોઈ રચનાર નથી. સંસાર અનાદિ-અનંત છે. સૃષ્ટિનો કોઈ કર્તા નથી, કોઈ ભર્તા નથી કે કોઈ હર્તા એટલે કે વિસર્જન કરનાર પણ નથી. જ્યાં વ્યક્તિ વિશેષ પરમાત્માની ધારણા જ ન રહી
ત્યાં કોઈને તેની નીચેના સ્થાને રહેવાની વાત જ ન રહી કે ન તો તેને પ્રાપ્ત કરવાની વાત રહી. જે આત્માએ વ્યાબાધ વિનાના સુખનો - આનંદનો માર્ગ બતાવ્યો તે ભગવાન. આમ જૈન ધર્મનો ભગવાન પથદર્શક છે. તે કોઈના ઉપર કૃપા કરી કોઈને આગળ મૂકતો નથી કે રોષે ભરાઈને કોઈનો દંડ પણ કરતો નથી. ભગવાન પણ એક કાળે આપણા જેવા જ હતા પણ તે આત્માનો પૂર્ણ વિકાસ સાધી સંસારથી મુકત થઈ ગયા. આપણે પણ તે માર્ગે ચાલીએ તો મુક્ત થઈને તેમના જેવા જ થઈ શકીએ. પ્રત્યેક જીવાત્મામાં પરમાત્મા બનવાની સંભાવના છે. આમ અન્ય ધર્મોની ધારણા પ્રમાણે પરમાત્મા અનંત છે જ્યારે જૈન મત પ્રમાણે અનંતા પરમાત્માઓ છે. '
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મો વચ્ચે આ પાયાનો તફાવત છે. પરિણામે જૈન ધર્મ સૌથી વિશિષ્ટ ધર્મ બની રહ્યો છે.
સૃષ્ટિની સંરચના :
જૈન મત પ્રમાણે સૃષ્ટિ સ્વસંચાલિત છે. સૂર્ય, ચંદ્ર, તારાઓને કે નક્ષત્રોને કોઈ બનાવતું નથી. કોઈ તેમને ઊગવા કે આથમવાનો આદેશ આપતું નથી. અનંતા જીવો અસ્તિત્વમાં છે પણ તેમને કોઈએ બનાવ્યા નથી. સંસાર આખો જીવ અને જડ પદાર્થોથી પ્રચુર છે. જીવ અને જડનો સતત સંયોગ અને વિયોગ થયા કરે છે પણ તેમાં ભગવાન કયાંય ૨૮
જૈન ધર્મનું હાર્દ
