________________
કાઢવું જ પડે છે. શ્વાસ બહાર નીકળે છે, શબ્દ બહાર પડે છે, અન્નજળ અંદર ગયા પછી કચરો થઈને મળરૂપે બહાર પડે છે. તેમ છે. જોયું, જે સાંભળ્યું, જે ખાધું-પીધું, જે સૂધ્યું અને જે સ્પર્શસુખ માણ્યું તે બહાર આવ્યા વિના રહેતું જ નથી. આ બધું બહાર મૂકતી વખતે કોઈને પણ પીડા ન થાય, કોઈનેય હાનિ ન થાય તે રીતે બહાર મૂકો. આપણા સ્પર્શમાં પણ આપણી ઊર્જા બહાર વહે છે. કોઈની સાથે હાથ મિલાવ્યો પણ મનમાં અંદર દુર્ભાવ રાખ્યો તો તે ઊર્જા પણ સામી વ્યકિતને ક્ષુબ્ધ કરી મૂકશે. તમારી નજર પણ કોઈને વીંધી નાખશે કે કોઈને પીડા કરશે. તમારો શ્વાસ-ઉચ્છવાસ પણ કોઈને તકલીફ આપશે. તમારો કોઈ પણ નિહાર, કોઈ પણ પ્રકારનો મળ કોઈ જીવને હાનિ ના કરે એટલી જ વાત આ સમિતિમાં નથી. પણ કોઈનેય તમારો નિહાર અશુભમાં જોડનાર ન બને, અશુદ્ધિ ન કરી દે તેનો ખ્યાલ રાખવાની વાત મહત્ત્વની છે. આપણી પાંચેય ઇન્દ્રિયો સતત કંઈ બહાર કાઢ્યા જ કરે છે. પાંચેય ઇન્દ્રિયો દ્વારા તમારી ઊર્જ સતત બહાર વહે છે. આપણી વાસના, આપણી હિંસા આપણા પ્રત્યેક ઉત્સર્ગમાં નીકળે છે. તેથી તેને ઊખરભૂમિમાં ભંડારી દો જેથી તેનો વિસ્તાર ન વધે અને કોઈને પણ તે શારીરિક, માનસિક કે ભાવનાત્મક રીતે દુઃખનું કારણ ન બને.
જયણા એટલે કોઈપણ જીવની વિરાધના ન થાય, કોઈ પણ જીવને દુઃખ ન થાય –તે સમિતિનો દેહ છે. પણ કોઈ જીવ, તમારા નિમિત્તે, તમારા અસ્તિત્વને કારણે અશુભમાં ન પ્રવર્તે, અશુદ્ધમાં ન જોડાય, તેના આત્માનું અહિત ન થાય તે વાત પાંચ સમિતિનું હાર્દ છે.
ત્રણ ગુપ્તિ :
ગુપ્તિ એટલે ગોપવવું - સંકોચવું. જૈન ધર્મમાં ત્રણ ગુપ્તિની વાત કરવામાં આવી છે. જે આ ત્રણ ગુપ્તિ સાધી લે તે સાધનાપથ ઉપર કેટલોય આગળ વધી જાય છે. ગુપ્તિને સરળ ન માનશો. જૈન ધર્મ એ સંયમ ધર્મ છે અને સંયમ એટલે ગુપ્તિની આરાધના. ગુપ્તિઓ ત્રણ ગણાવી છે : મનોગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ અને કાયગુપ્તિ. મન હંમેશાં
જૈન ધર્મનું હાર્દ
