________________
મૂળ પાયામાં જ જે વાત ખોટી ધરબાઈ હોય ત્યાં તેના ઉપર ચણેલી ઇમારત કેટલી ટકે? સાંસારિક સંબંધોમાં પણ આ વાત ખૂબ મહત્ત્વની બની રહે છે. માયાને બીજું શલ્ય કહે છે. માયા એટલે કપટ, બહાર કંઈ બતાવીએ અને અંદર બીજું કંઈ હોય તે માયા શલ્ય છે. નિયાણું તો સવિશેષ જૈન પારિભાષિક શબ્દ છે. જે વસ્તુ આપણને મળતી નથી, જે વાત આપણે હાંસલ નથી કરી શક્યા પણ તે મેળવવા આપણી ઝંખના એટલી તો ઉત્કૃષ્ટ છે કે આપણે આ જન્મની આપણી પુણ્ય સમૃદ્ધિને હોડમાં મૂકીને, હવે પછીના ભવમાં તે વસ્તુની પ્રાપ્તિ માટેનો સંકલ્પ કરીએ છીએ. આ છે નિયાણું.
શલ્ય માત્ર વાસના રૂપે આપણા મનમાં ઊતરી જાય છે. અચેતન મનમાં ધરબાયેલી આવી વાસનાઓ નિમિત્ત મળતાં બહાર ઊભરાઈ આવે છે અને માણસ શું ને શું કરી બેસે છે. મનમાંથી શલ્ય દૂર કર્યા સિવાય સુખ અને શાંતિ મળતાં નથી અને કલ્યાણકારી ભાવિનું ઘડતર થઈ શકતું નથી.
આવા શલ્યને દૂર કરવા માટે જૈન ધર્મમાં ગુરુ પાસે જઈને પોતાના શલ્યનું નિવેદને કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા ખૂબ મનોવૈજ્ઞાનિક છે. ગુરુ પાસે નિવેદન કરવાથી જ મનમાં પડેલી ગાંઠ લગભગ ઊકલી જાય છે. છેલ્લે ગુરુ પ્રાયશ્ચિત્ત આપે તે કરતાં કરતાં અંદર પડેલી રહી-સહી ગૂંચ પણ ઊકલી જાય છે. પ્રાયશ્ચિત્તની અંતર્ગત ઑટોસજેશનની પણ પ્રક્રિયા થતી જ રહે છે જે ખૂબ ઉપકારક નીવડે છે.
ખ્રિસ્તી ધર્મમાં શલ્યચિકિત્સા કન્ટેશન-કબૂલાતના સ્વરૂપે જોવા મળે છે. ઈશુની સાક્ષીએ માણસ પોતાનાં પાપની કબૂલાત કરે છે અને પરમાત્મા પાસે માફીની યાચના કરે છે. આવી કબૂલાતથી. માણસ તનાવમુકત થઈ જાય છે અને આગળનું જીવન સ્વસ્થતાપૂર્વક જીવી શકે છે. - હિંદુઓમાં ગંગા, જમના કે ગોદાવરી જેવી પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરી પાપથી મુકત થવાની વાત કરવામાં આવે છે. તીર્થક્ષેત્રો પાસે વહેતી નદીઓનાં શીતળ જળમાં ડૂબકી મારીને માણસ પોતાનાં પાપ ધોવાઈ ગયાં એમ માની હળવો ફલ થઈને બહાર આવે છે. નદીઓનાં જળ, જૈન ધર્મનું હાર્દ
૮૧ જે.ધ.હા.-૬
