________________
વાત કરી છે તે સમ્યગ્દર્શનની છે. સામાન્ય રીતે આપણે જે દર્શન કરીએ છીએ તે સમ્યગ્દર્શન નથી હોતું. કારણ કે આપણી આંખ ઉપર મોહનાં પડળ ચડેલાં હોય છે તેથી આપણને વસ્તુના શુદ્ધ સ્વરૂપની ઝાંખી ભાગ્યે જ થાય છે. રંગીન કાચ દ્વારા જે જુએ છે તેને વસ્તુના સાચા રંગ કે સ્વરૂપનો ખ્યાલ નથી આવતો. આપણે રાગદ્વેષની આંખથી જ વસ્તુને સતત જોઈએ છીએ તેથી આપણને સંસાર તેના સાચા સ્વરૂપે દેખાતો નથી. આપણી દૃષ્ટિને સંસાર રંગીન લાગે છે પણ તે કાચનાં રમકડાં જેવો છે. ભલે તે રંગીન દેખાય પણ તે સંગીન નથી હોતાં. આપણું શરીર ક્ષણભંગુર છે જે અવશ્ય પડવાનું છે - એ હકીકતને પાયામાં રાખી આપણે સંસાર સજાવીએ છીએ. જે આપણું નથી તેને આપણું માનીને તેની ઉપર આપણે ઇમારત ઊભી કરીએ છીએ. પછી જેવી ઈંટો ખરવા માંડે છે કે આપણે ભયભીત થઈ જઈએ છીએ, વિહ્વળ બની જઈએ છીએ. આપણે જાગીએ અને કંઈ સંભાળી લઈએ તે પહેલાં તો આપણો સંસાર પત્તાંના મહેલની જેમ પડી ગયો હોય છે અને આપણે કયાં ભૂંસાઈ ગયા તેની ખબર પણ પડતી નથી. જાણે ક્યારેય કોઈ ઇમારત હતી જ નહીં.
સમ્યગ્દર્શન એટલે વસ્તુ જેવી છે તેવી જ તેને જોવી, રાગ-દ્વેષ વિના જોવી-સમજવી. આવું દર્શન ઊતરે તે ખાતરીના ઘરનું હોય, સ્વયંની અનુભૂતિનું હોય એટલે તે શ્રદ્ધાનું જનક બની રહે. જૈન શાસનમાં દર્શન પહેલું ગણાય છે. સમ્યગ્દર્શન આત્માના ઊર્ધ્વરોહણનું પ્રથમ સોપાન છે. પ્રથમ પગથિયે જ જ્યાં અજવાળાં પથરાઈ ગયાં એટલે ઉપરની આખી સીડી-નિસરણી સ્પષ્ટ દેખાવાની અને જીવ પોતાની ક્ષમતા મુજબ તેના ઉપર ચડવા માંડવાનો. કોઈ ઝડપથી ચડે તો કોઈ ધીરેથી ચડે પણ સમ્યગ્દર્શન વિના આગળ વધાય નહીં.
જૈન ધર્મમાં સમ્યગ્દર્શન વિનાના જ્ઞાનની કોડીની ૫ કિંમત નથી ગણાતી. તેથી સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિને ત્રણ લોકના લાભ કરતાં ય અધિક ગણવામાં આવે છે.
આ જિંદગીમાં જે મળે છે તે બધી બહારની સંપદા છે. તેનાથી આપણું પાત્ર ક્યારેય નહીં ભરાય. જ્યાં સુધી સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ
જૈન ધર્મનું હાર્દ
૫૦
