________________
સફળતા ન મળે. બીજાનો સંસાર વઘારવા-પોષવા સાઘનાને વહેંચવાની કે નિયાણું કરવા-બાંધવા માટેની નથી. પૂર્વકાળના સાધક આત્માઓએ આ વાતને બરાબર અપનાવી હતી તેથી અલ્પકાળમાં પ્રગતિના શિખરો સર કરતા હતા.
પ્રાચીન કાળમાં (૧) પૂ. માનતુંગસૂરિ મહારાજે ભક્તામર સ્તોત્રની, (૨) પૂ. માનદેવસૂરિ મહારાજે લઘુશાંતિની, (૩) પૂ. ભદ્રબાહુસ્વામી મહારાજે ઉવસગ્ગહર સ્તોત્રની, (૪) વજસ્વામીજી, હેમચંદ્રાચાર્ય, વિજય હીરસૂરિજી અથવા ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી, ઉપાધ્યાય શાંતિચંદ્રજી આદિ ઉપકારી મહારાજે જે કાંઈ કર્યું છે તે બધું જિનશાસનની પ્રભાવના અને જિનશાસનમાં આવા મહાન લબ્ધિના જ્ઞાતા-ઉપાસક છે તે દર્શાવવા માટે જ નિષ્કામ બુદ્ધિથી કરેલ.
ચોથી વાત, સાધના – હું અને મારો આત્મા, હું અને મારા ઉપકારી વીતરાગી ભગવાન સાથેનો અભેદ્ય સંબંધ બાંધવા-વધારવા-કેળવવા માટેની હોય છે. જે દિવસે આવો સંબંધ સ્થીરતાપૂર્વક બંધાઈ જાય તે દિવસે સાધકનું આધ્યાત્મીક આત્મોન્નતિનું કાર્ય સિદ્ધ થઈ ગયું તેમ સમજવું. આ સંબંધ અખંડિત વૃદ્ધિ પામે તો આત્મા આત્માની સાથે વાતો કરતો થાય. અનંત જ્ઞાનમાંથી આત્માને પ્રગતિના પંથના માર્ગો પ્રાપ્ત થતા જાય. અને આ રીતે “સમ્યગ દર્શન-શાન ચારિત્રાણિ મોકા માર્ગના માર્ગે પ્રવાસ કરી મોક્ષ નજીક પહોંચી જવાય.*
માનવી ! એક વાત સ્પષ્ટ કરી દઉં કે, સાધક બનવાની ઈચ્છા ઘણા કરે છે. હું સાઘક થયો છું વગેરે માન્યતા જીવનમાં જલદી પ્રવેશી પણ જાય છે. પરંતુ સાધક સર્વ કામનાથી પર હોવો જોઈએ. સંસારને ભૂલ્યા વગર સાધના થવાની નથી. એટલે સાધના સમયે પોતે પોતાના શરીરથી પણ પર હોવો જોઈએ. તે લક્ષ હોતું નથી. આત્મ ગુણની વૃદ્ધિ જે સ્થળેથી પ્રાપ્ત કરવી જોઈએ, થવી જોઈએ તે સ્થળે જનરંજનલોકરંજનની પ્રવૃત્તિને વેગ મળે છે. આવકારવામાં આવે છે અને તેથી આત્મા આત્માનંદી ન બનતાં પુદ્ગલાભીનંદી બને છે.
આટલું વર્ણન કર્યા પછી છેલ્લે એક વાત સમજવા માટે થોડાં અનુભવીઓના વચનો સંભળાવી દઉં. ઘર્મસાધના કરતાં ધીરે ધીરે સાધકે આ મુદ્દાઓને આત્મસાત કરવા પડશે. ખેતાના જીવનમાં તેણે સ્થાન આપવું પડશે.
(૧) સાધકે ૨૨ પરિષદો સહી લેવા આત્માને કેળવી લેવો. (૨) સાઘના પૂર્વે મૈત્રી આદિ ભાવના દ્વારા કલુષિત મનને વશમાં રાખવું
પડદો. (૩) પાંચ યા બાર વ્રતોને જીવનના દ્રષ્ટિ પથમાંથી દૂર રાખવા નહિં.
(૪) માર્થાનુસારીનો પાયો મજબુત આચાર, વિચાર, વર્તનમાં નાખવો. * મયણાસુંદરીને અમૃત યિા કરતાં પોતાને અનુપમ અનુભવ થયો હતો. (શ્રીપાળ રાસ).
અધમ માણસ પોતાની પ્રશંસા કરે, મધ્યમ માણસની પ્રશંસા મિત્રો કરે જ્યારે ઉત્તમ માણસોની પ્રશંસા તો શત્રુ પણ કરે.
