________________
જિનમંદિરની ૮૪ આશાતના, ગુરુની ૩૩ આશાતના, સામાયિકના ૩ર દોષ, પૌષધવ્રતના ૧૮ દષ, ગોચરીના ૪૫ દોષ, પચ્ચખ્ખાણ કે કાઉસ્સગ્નના આગાર આદિને જાય, સમજ્યા, વિચાર્યા વગર દ્રક્રિયા રૂપે જરૂર ધર્મી આત્મા ધર્મ ક્રિયાનો પ્રારંભ કરે છે. પણ તે પછી આશતાઓ વર્જવા, આગારો સમજવા અને દોષોને ટાળવા માટે પ્રયત્ન કરે તો તે વિશેષજ્ઞની કોટીમાં આવે. તેના કારણે વિરાધનાથી બચવા હંમેશાં જાગ્રત રહે. ધર્મ ક્રિયા કદાચ અલ્પ કરે પણ વિરાધના વિનાની કરવાની કાળજી રાખે. તો જ વધુ ફળદાઈ બને.
એક વૈદ્યરાજે નાડીની પરીક્ષા કરી મરીજ-બિમારને કહ્યું, મારી ઔષધીઓ ઘણી લાભદાઈ છે, તરત અસર કરનારી છે. માત્ર પરેજી પાળજો ને સમયસર દવા લેજો. સાથોસાથ આ ઔષધીઓ બીજી કોઈ વસ્તુ સાથે નહિં પણ ઘીમાં લેજો. કારણ બધું જ રહસ્ય ઘીમાં છૂપાયું છે. આ ઔષધીઓ માટે ૭૦ % કામ ઘી કરશે.
બિમાર બિમારીથી કંટાળી ગયો હતો. ઘણા ટાઈમથી ઘી ખાવા મળ્યું નથી તેથી બધી ઔષધીઓમાં ૩૦૮ અને ઘીમાં ૭૦% જેવો ગુણ હોય તો ઔષધી લેવાની જરૂર શી? એમ વિચારી ત્રણે ટાઈમ ઘી લેવાનું ચાલું કર્યું.
હજી બે દિવસ થયા નથી ત્યાં ખાલી ઘીના સેવનથી બિમાર વધુ બિમાર થયો. વૈદ્યને ફરિયાદ કરી. જ્યારે વૈદ્ય જાણ્યું કે, આ અલ્પ બુદ્ધિવાળાએ ઔષધી ત્યજી માત્ર ધી આરોગ્યા કર્યું છે, તો બિમારી વધે તેમાં નવાઈ શી? કહેવાનું તાત્પર્ય એજ કે, કોઈપણ પ્રવૃત્તિ સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી વિશેષજ્ઞ થઈ જો કરવામાં આવે તો તેમાં નિષ્ફળતા ન મળે. પણ વિશેષણની સાથે નિશ્ચય દ્રષ્ટિનો આગ્રહ રાખે તો કદાગ્રહના કારણે નિષ્ફળ જાય.
બાર વ્રતોમાં પરિગ્રહની વ્યાખ્યા જો બરાબર આત્મા સમજી લે તો તે સંસાર આસક્તિ વગર ભોગવે. ૨-૫ વસ્તુ ન મળે તો ચલાવી લે અને મળી જાય તો પણ તેનો ત્યાગ કરી અપરિગ્રહી થવા અલ્પ દ્રવ્યનો ભોગવટો કરી સંતોષ પામે.
દેશવિરતિ જીવન એટલે અણુવ્રતવાળું યા ૧૨ વ્રતવાળું જીવન કહેવાય. જ્યારે સર્વવિરતિ જીવન એટલે પાંચ મહાવ્રતોવાળું જીવન કહેવાય. હકીકતમાં પાંચ મહાવ્રતોમાં બાર વ્રતોનો એક યા બીજી રીતે શમાવેશ થાય જ છે. જેમ કે, ચોથા વ્રતમાં સર્વવિરતિધર અવાંતર રીતે આજીવન સામાયિકાદિ ૪ શિક્ષા વ્રતનો અનુભવ કરતા હોય છે. જ્યારે ૧-૨-૩ અને ૫માં વ્રતમાં ૬-૭-૮ નું અવાંતર મન, વચન, કાયાથી પાલન થાય છે. ટૂંકમાં મહાવ્રતધારી વિશેષજ્ઞ હોવાથી છૂટછાટ રાખતાં કે
સ્વીકારતાં નથી. જ્યારે દેશવિરતિધારી સંસારમાં હોવાથી જરૂર પડતી છૂટ-આગાર રાખી વ્રતનો સ્વીકાર કરે છે.
ગમે તે રીતે વિશેષજ્ઞ આત્મા પાપને પાપ માને, સમજે, વિચારે ને તેનાથી દૂર થવા પ્રયત્ન કરે. જ્યારે અનભિજ્ઞ પાસે આવી દ્રષ્ટિ ન હોવાથી ઘર્મ કરતાં કર્મ ખપાવવાના બદલે કર્મ બાંધવાની ક્રિયા પ્રવૃત્તિ કરે તો નવાઈ નહિ. કોઈ બોલતું ૯૦.
