________________
ન હોય તો મોઢામાં આંગળી નાખી યા નાકબંધ કરી પરાણે બોલાવે. તેમ અજ્ઞાની કર્મ બાંધે.
એક જિજ્ઞાસુએ સમજદારને પ્રશ્ન કર્યો કે પત્થર જેવી શક્તિશાળી વસ્તુ જગતમાં છે ? સમજદારે કહ્યું, પત્થર બીજાને મારે પણ અને પોતે પણ ટુકડામાં વહેંચાઈ જાય. માટે તે શક્તિશાળી નથી.
ફરી જિજ્ઞાસુએ કહ્યું, તો પછી પત્થર કરતાં વિજળી સારી કે ખરાબ ?
સમજદારે કહ્યું, વિજળી વિનાશકારી છે. તેમાં અગ્નિ છે એ વિનાશ કર્યા વિના ન રહે. શક્તિનો ઉપયોગ વિનાશમાં ન થાય.
જિજ્ઞાસુને શક્તિશાળી પદાર્થની શોધ કરવી હતી. ફરી પૂછ્યું, અગ્નિ કરતાં પાણી શાંત છે. તેથી તે તો શક્તિશાળી કહેવાય ને?
સમજદારે કહ્યું, હા. પણ શક્તિનો ઉપયોગ સર્વનાશ સુધી થાય છે. અતિવૃષ્ટિ યા પૂરના કારણે ઘણું નુકસાન થાય. માટે શક્તિ એવી જોઈએ કે બીજાને આશિષ, સુખ-શાંતિ આપે. પાણીનો કાંઈ ભરોસો નહિં.
જિજ્ઞાસુની જિજ્ઞાસા આથી આગળ વધી. તેણે કહ્યું, પવન તો નક્કી ઉપકારક છે. ગરમીમાં શાતા આપે છે. વાદળાઓને ખેંચી લાવે.
સમજદારે સમજાવ્યું કે, પાણીથી ભરેલા વાદળોને દૂર દૂર લઈ જવાનું, વંટોળ ઊભા કરવાનું કામ પવન કરે છે. માત્ર ગરમીમાં હવા આપે પણ બાકીના દિવસોમાં ? પવન તો ૧૦૦ વર્ષના ઝાડને પણ ઉખાડી નાખે છે. માટે તે પ્રશંસા કરવા લાયક નથી જ.
જિજ્ઞાસુ કંટાળી ગયો. દરેક વાતને તોડવાનું જ કામ સમજદાર કરતો હોવાથી કહ્યું, હવે તમે જ બતાડો, શક્તિ ક્યાં છૂપાઈ છે ?
સમજદારે કહ્યું, કંટાળવાની જરૂર નથી. સંકલ્પમાં સિદ્ધિ છૂપાઈ છે. જેટલું બળ તમારા સંકલ્પમાં તેટલી જ શક્તિ તમારી પાસે આવશે. અજ્ઞાનીને જ્ઞાની થવું હોય, દુઃખીને સુખી થવું હોય, નિર્ધનને ધનવાન થવું હોય કે પાપીને પુણ્યવાન થવું હોય તો સંકલ્પના બળથી વિશેષજ્ઞ, સમજદાર, વિચારક, તત્ત્વચિંતક થવું પડશે. જે જીવો પોતાના મનોકલ્પીત વિચારોથી તૃપ્ત થાય છે તે પોતાની પ્રગતિને અવરોધે છે.
જ્ઞાનનો કિનારો કેવળજ્ઞાન નથી પણ જ્ઞાનનો વિસ્તાર છે. આનંદની પ્રાપ્તિ ક્ષણિક સુખમાં નથી પણ શાશ્વત સ્થાન મોક્ષમાં છે. દુઃખનો અંત પ્રતિકારમાં નથી પણ સમભાવે સહન કરવામાં છે. સંસારનો અંત મૃત્યુ નથી પણ કર્મક્ષય નિર્વાણ છે. આ વાત જે જાણે તે વિશેષજ્ઞ. આવી ઉદાતદ્રષ્ટિ જેના જીવનમાં પ્રવેશે એ સુખમાં પાગલ ન થાય ને દુઃખમાં હતાશા-નિરાશા ન અનુભવે.
દરેક જીવમાં સર્વ સ્થળે, સર્વ ક્ષેત્રમાં ઉપયોગી થનારી વિશેષજ્ઞતાનું આગમન થાય એજ મંગળ કામના...
'૯૧
