________________
ચુકતે કરવાનો શુભ અવસર આવેલ છે. એમ અંતઃકરણથી માનવું જોઈએ. !
જૈનદર્શનમાં ભાવનાને દુઃખ નિવારણી દવા કહી છે. તેના બે વિભાગો પણ પાડ્યા છે. એક રોજ ક્ષણે ક્ષણે તમારા સમ્યગુ દર્શન-જ્ઞાનની શુદ્ધિ માટે વાપરવાની છે. જ્યારે બીજી આપત્તિકાળે અવશ્ય કટુ રસાયણરૂપે વાપરવાની છે. હું ભવનો રોગી છું. એ વાત જ્યારે સમજાશે–દેખાશે ત્યારે જ આ વીતરાગ પ્રરૂપીત દવા લઈ શઠપણે ત્યજી અશઠપણું સ્વીકારશે.
ભાવે ભાવના ભાવીએ, ભાવે દીજે દાન,
ભાવે જિનવર પૂજીએ, ભાવે કેવળજ્ઞાન. સોળ (૧૦+૪) ભાવનાનો સાર નીચે મુજબ છે. નામ. ભાવના
ઉદાહરણ ૧ અનિત્ય ધન-ધાન્ય, શરીરાદિ સર્વ વસ્તુ ક્ષણભંગુર છે. ભરત ચક્રવર્તિ ૨ અશરણ તીવ્ર કર્મોદયથી કોઈ બચનાર નથી.
અનાથી મુનિ ૩ સંસાર ચાર ગતિરૂપ સંસાર દુઃખનો ભંડાર છે. મલ્લિકુમારી-મિત્ર ૪ એકત્વ જીવ એકલો આવ્યો છે ને એકલો જવાનો છે. નમિરાજર્ષિ ૫ અન્યત્વ આ જીવ(આત્મા)થી શરીરાદિ સર્વ કાંઈ પર છે. મૃગાપુત્ર ક અશુચિ આ શરીર અશુચિ-અપવિત્ર છે.
સનતકુમારચક્રી ૭ આશ્રવ પૂર્વ ભવોમાં બાંધેલા કર્મો જ ઉદયમાં આવે છે. સમુદ્રપાલમુનિ ૮ સંવર પૂર્વ ભવોમાં બાંધેલા કર્મો રોકાય છે. હરિકેશીમુનિ ૯ નિર્જરા તપ આદિથી બાંધેલા કર્મો ખપી જાય છે. અર્જુન માળી ૧૦ લોક જગત અનાદિ અનંત છે, છ દ્રવ્યોનો સમૂહ છે. શિવરાજર્ષિ ૧૧ બોધિદુર્લભ રત્નત્રયીની પ્રાપ્તિ અતિ દુર્લભ છે.
ઋષભદેવ-૯૮ પુત્ર ૧૨ ધર્મ ધર્મ એ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે, પરમ હિતકારી છે. ધર્મરુચિ અણગાર
આ ઉપરાંત જીવન વ્યવહારમાં : (1) મૈત્રી – જીવમાત્રની સાથે મારે મૈત્રી છે. કર્મ સિવાય મારો કોઈ શત્રુ નથી. (૨) પ્રમોદ – કોઈપણ આત્મા સુકૃત કરે-કરતો હોય તો તેની અનુમોદના કરવી. (૩) કારૂણ્ય - જીવદયા જૈનોની દેવી-માતા સ્વરૂપ છે. હૃદયમાં કરુણતા, દયા
હશે તો કાંઈક કરી છૂટવાની, બીજાને ઉપયોગી થવાની ભાવના જાગતી રહેશે. (૪) માધ્યસ્થ – જીવ કર્મવશ છે. સારું-ખરાબ એ કર્મ અનુસાર થાય છે. તેથી
મધ્યસ્થ ભાવે રહેવું એ જ ઉચિત સમજવું. પૂછવા જાઓ તો પૂછામણી આપવી જ પડે.
ટૂંકમાં અશઠ (સરળ) માનવી ઉપરની ભાવનાના કારણે પોતાના અધિકાર વિનાના વિચારો કરતો નથી. તેથી ઘર્મસ્થાનકોમાં હું અને મારી આત્મકલ્યાણની
.
૩૯
