________________
શઠ ને અશઠમાં ફેરવનાર જેમ કર્મ છે. તેમ અશઠને શઠ કરનાર પણ કર્મ છે.*માત્ર ઘર્મભાવના જ પરીવર્તનના કાળે માનવને પાછળથી પીઠ થાબડે છે, જગાડે છે. જો માર્ગ ભૂલી જવાતો હોય તો સન્માર્ગે વાળે છે. આવી ઉત્તમ ભાવના એક નહિ પણ અનેક (૧૨+૪=૧) છે.
જીવાત્માને પરમાત્મપદ પ્રાપ્ત કરવું છે. અલ્પજ્ઞાનીને પૂર્ણ-કેવળજ્ઞાની થવું છે. રખડપતિને કરોડપતિ-અબજપતિ થવું છે. પણ તે સ્ટેજ સુધી પહોંચવા માટે જીવનમાં પ્રાથમિક તૈયારી જે કાંઈ કરવી જોઈએ તે કરવી નથી. સ્વીકારવી પણ નથી. તો સમજી લો, મનુષ્ય જન્મનો ફેરો નિષ્ફળ જશે-નિરર્થક જશે. આયશ, ઉત્તમકુળ અને મનુષ્ય જન્મ પામ્યા પછી સર્વપ્રથમ સર્વવિરતિપણાને પ્રાપ્ત કરવાની ભાવના ભાવવી જોઈએ. તે જીવનમાં અશક્ય હોય તો દેશવિરતિ ઘર્મ સ્વીકાર્યા પછી શ્રાવકની અગ્યાર પડિમા વહન-સ્વીકાર કરવી જરૂરી છે. જીવનની ચાર અવસ્થામાં વૃદ્ધાવસ્થા વખતે જે જીવો બાળપણ જેવું ઘડપણ પ્રતિકારક જીવવા ઈચ્છતા હોય તો તેઓએ સંસારથી અલિપ્ત રહેવાનું અશઠ (સરળ) જીવન જીવવાનું શરૂ કરવું પડશે. ઘરમાં માથું મારવા કરતાં સાક્ષીભાવે જીવન જીવનારને જ સુખ મળે છે. જીવનમાં કાળા-ધોળા ઘણાં કર્યા. ઘણાના વેરી પણ થયા. હવે એ બધો હિસાબ * એક સરખા દિવસો કોઈના હોતા-જતા નથી. * બાલ્યાવસ્થા, યુવાવસ્થા, મોઢાવસ્થા, વૃદ્ધાવસ્થા. (૧) બ્રહ્મચર્યાશ્રમ – જીવનના સરવાળા રૂપે.
જ્યાં વિદ્યા, ક્લા, વિર્ય આદિનો સંગ્રહ (સરવાળો) કરવાનો છે. (૨) ગૃહસ્થાશ્રમ - બાદબાકી રૂપે.
જ્યાં પ્રાપ્ત થયેલી શક્તિનો ખર્ચ કરવાનો છે. (૩) વાનપ્રસ્થાશ્રમ – જીવનના ગુણાકાર રૂપ સમજવું.
જ્યાં દરેક પ્રકારના ગુણોની ખૂબ વૃદ્ધિ કરવાની છે. (૪) સંન્યાસાશ્રમ – જીવનનો ભાગાકાર છે. જ્યાં પ્રાપ્ત કરેલા તપ, જપ આદિ ગુણોને
વહેંચવામાં આવે છે. અર્થાત્ લોકોમાં પ્રચાર કરવામાં આવે છે. દશ અવસ્થાઓ : (૧) બાલા: ૧ થી ૧૦ વર્ષ – સુખ-દુઃખની વિશેષ સમજણ ન હોવાથી બાલ. (૨) ક્રિડાઃ ૧૧ થી ૨૦ વર્ષ- રમતગમત વધુ પ્રિય હોય છે. (૩) મંદાઃ ૨૧ થી ૩૦ વર્ષ – નવા ભોગોનું અર્જન કરવામાં મંદ હોવાથી. (૪) બલા: ૩૧ થી ૪૦ વર્ષ – વધુમાં વધુ શક્તિ માણસ આ ઉંમરમાં બતાવી શકે છે. (૫) પ્રશાઃ ૪૧ થી ૫૦ વર્ષ - આ ઉમરમાં બુદ્ધિ તેની ચરમ સીમાએ હોય છે. () હાયની ૫૧ થી ૬૦ વર્ષ - હવે જીવનની શક્તિ ક્ષીણતાને માર્ગે ગતિ કરે છે. () પ્રપંચઃ ૧ થી ૭૦ વર્ષ – રોગોનો વિસ્તાર વધતો જાય છે. (૮) પ્રાગભારા ઃ ૭૧ થી ૮૦ વર્ષ – શરીર વાંકુ વળી જાય છે, સંસારમાં અપ્રિય બને છે. (૯) મુમુહીઃ ૮૧ થી ૮ વર્ષ – જીવન તરફ ઉદાસીનતા આવે છે, મૃત્યુની પ્રતિક્ષા કરે છે. (૧)શાયની : ૧ થી ૧૦૦ વર્ષ – પથારીમાં પડ્યો રહે છે ને દીન હીન કંગાળ બની જાય છે.
(ઠાણાંગ - ૧૦૭૭૨)
૩૮
