________________
આટલી દોડાદોડીમાં મનની એકાગ્રતા કેટલી ? બાંધેલા પાપોનું જીવનમાં અવલોકન કેટલું ? જયણાપૂર્વક ગમણા-ગમણની ક્રિયા કેટલી ? જો આ પ્રશ્નોના જવાબમાં કાંઈક ન્યુનતા હોય તો સમજવું કે દીર્ઘદર્શી ક્રિયા-વિચારના અભાવના કારણે એ આત્મા કાંઈ જ મેળવતો નથી. ધર્મસ્થાનકે જઈને પણ સુખ શાંતિનો અનુભવ કરી શકતો નથી. ધર્મ શાંતિથી સમતાથી કરવાનું આડકતરી રીતે આરાધકને સૂચન છે.
શાસ્ત્રોમાં મિથ્યાત્વી જીવ અને સમકિતી જીવને લક્ષમાં રાખી ૪-૪ કુલ આઠ દ્રષ્ટિને વર્ણવી છે. એ પ્રરૂપણાની પાછળ પણ જીવના જીવદળ એટલે પરિમાણોની નીચે મુજબ વિચારણા આપી છે. જે ઉંડાણથી સમજી લેવાય તો જીવનમાં દીર્ઘદ્રષ્ટિનું મહત્વ આપોઆપ સમજાય. મુખ્યત્વે દીર્ઘદર્શી એટલે કાર્ય કર્યા પછી પાપના ફળ ભોગવવા ન પડે. પાપનો બંધ ઓછામાં ઓછો થાય. જ્યાં જાય ત્યાં સૌ આવકાર આપે તેવો સમજદાર જીવ.
આઠદ્રષ્ટિ (૧ થી ૪ મિથ્યાત્વીને ૪ થી ૮ સમકિતીને) ૧ મિત્રાદ્રષ્ટિ – તૃણ(ઘાસ)ની અગ્નિ જેવી પ્રગટેનબંધ થાય) દ્રષ્ટિ. ૨ તારાદ્રષ્ટિ - છાણના (અલ્પ તેજ) અગ્નિ જેવી દ્રષ્ટિ. ૩ બલાદ્રષ્ટિ - કાષ્ટના (ક્ષણિક) અગ્નિકણ જેવી દ્રષ્ટિ. ૪ દીપાદ્રષ્ટિ - દીપકના (અસ્થિર) પ્રકાશ જેવી દ્રષ્ટિ. ૫ સ્થિરાદ્રષ્ટિ - (સ્વયં પ્રકાશી) રત્નની પ્રભા જેવી દ્રષ્ટિ. ક કાન્તાદ્રષ્ટિ – તારાના (ચળકાટ) પ્રભા જેવી દ્રષ્ટિ. ૭ પ્રભાદ્રષ્ટિ - સૂર્યના (તેજસ્વી) પ્રકાશ જેવી દ્રષ્ટિ. ૮ પર દ્રષ્ટિ – ચંદ્રની (શીતળ) પ્રભા જેવી દ્રષ્ટિ.
જૂના જમાનાની વાત. એક રાજાએ મંત્રીની સલાહથી રાજ્યમાં જે કરોડપતિ હોય તેના ઘર ઉપર રાજ્ય તરફથી ધ્વજા ફરકાવવાનું જાહેર કર્યું. રાજ્ય સુખી હતું. પ્રજા સુખી હતી. જોતજોતામાં ૯૦ કરોડપતિના ઘર ઉપર ધ્વજા ફરકવા લાગી. ચોતરફ રાજા-પ્રજાના સુખની વાતો થવા લાગી.
પિતા-પુત્ર જગદીશભાઈ અને જમનાદાસ વચ્ચે ઘણા દિવસથી ધ્વજા ફરકાવવા માટે ચર્ચા ચાલતી હતી. પુત્ર જગદીશે બાપુજીને કરોડપતિની ધ્વજા ફરકાવવા વિનંતી કરી. હકીકતમાં પિતા ગર્ભશ્રીમંત હતા. ધ્વજા ફરકાવી શકે તેમ હતા. પણ તેઓએ ધ્વજાની પાછળ દીર્ઘદ્રષ્ટિથી ભવિષ્યમાં આવનારી મુશ્કેલીઓ વિચારી હતી તેથી પુત્રને ના પાડી. .
અચાનક પિતા બહારગામ ગયા ને પુત્રે ધ્વજા હવેલી ઉપર ફરકાવી દીધી. હજી ૧૨ મહિના થયા નહોતા. ત્યાંજ રાજ્યને પૈસાની ઘણી જરૂર પડી.
