________________
(૫) એક શેઠ પોતાના ત્રણ સંતાનોના ભવિષ્યને જાણવા સંત મહાત્મા પાસે ગયો. સંત વ્યવહાર ને બુદ્ધિશાળી હતા. ત્રણે છોકરાઓને પાસે પડેલા કેળાં ખાવા કહ્યું. પહેલા છોકરાએ કેળું ખાઈ છાલ ફેંકી દીધી. બીજા છોકરાએ કેળું ખાઈ છાલ કચરાના ડબ્બામાં મૂકી. ત્રીજા છોકરાએ બહાર જઈ કેળું ખાઈ છાલ ગાયને ખાવા માટે આપી. શેઠ અને સંત આ બધું જોતા હતા.
થોડીવાર પછી છોકરાઓને ઘરે મોકલી સંતે શેઠને કહ્યું – શેઠ, પહેલો છોકરો અયોગ્ય છે. કેળું ખાઈ કોઈને પાડવા, દુઃખી કરવા માટે છાલ રોડ ઉપર ફેકી. બીજો જ્ઞાની છે. કેળું ખાઈ બીજા પડી ન જાય તેની ચિંતા કરી છાલ ડબ્બામાં નાખી.
જ્યારે ત્રીજો જ્ઞાની ને વિવેકી છે. કેળું ખાઈને છાલ ગાયને ખવડાવી. બધાને સુખ આપવા પ્રયત્ન કર્યો. દરેક વસ્તુનો સદુઉપયોગ કરવાની તેની ભાવના છે. દુઃખ કોઈને ગમતું નથી, એમ એ માને છે.
કદાચ કોઈ માને છે, ક્ષમા માગવી એ જેમ કાયરનું કામ છે તેમ દયાળુ થવું એ પણ નબળાનું કાર્ય છે. પણ આ માન્યતા ભૂલ ભરેલી છે. ક્ષમા આપવી કે દયાળુ બનવું એ વીરનું આભૂષણ છે. જે ક્ષમા આપે છે તે પોતે કષાયોને જીતે છે અને બીજાને કષાયો પર વિજય મેળવવા શિક્ષા આપે છે. તેજ રીતે દયાળુ પોતે દયા પાળે છે ને બીજાને દરેક જીવના પ્રાણનું મૂલ્યાંકન કરવા આગ્રહ કરે છે.
જે વસ્તુ બીજાને આપી શકો તે તમે લો. પ્રાણ લઈ શકો છો, આપી શકતા નથી. માટે એ લેવા યોગ્ય લાગતું નથી. જ્યારે દયા પાળી બીજાને અભયદાન મન, વચન, કાયાથી આપનાર વંદનીય બને છે. ધર્મના દ્વારે તેથી જ આવા સાત્વિક પુરુષોનો સત્કાર થાય છે.]
જીવ માત્રમાં દયાધર્મનો વાસ થાય એજ મંગળ કામના...
