________________
નહોતું. વાત આગળ વધતી અટકાવવા મંત્રીએ રાજાનું ધ્યાન ખેંચવા એક કાલ્પનીક પત્ર અજાણી વ્યક્તિ દ્વારા રાજકારે પહોંચાડ્યો. •પ !
બીજે દિવસે પત્ર વાંચી રાજા ક્રોધાવેશમાં આવી ગયા. મંત્રી ધર્મઘોષને તાત્કાલીક બોલાવી સુજાતને રાજ્યની બહાર અરફુરી નગરીમાં ચંદ્રધ્વજ સામંત પાસે મોકલવાનો નિર્ણય લીધો. સાથે આજ્ઞાપત્ર પણ લખાવ્યો કે, આવનાર યુવકનો શિરચ્છેદ કરવો.*
ચંદ્રધ્વજ સામંતના દરબારમાં અચાનક સુજાતના આગમન અને રાજા મિત્રપ્રભના આજ્ઞાપત્રને સાંભળી ચંદ્રધ્વજ આશ્ચર્યમાં પડી ગયો. ઉપરાંત, આજ્ઞાપત્રમાં સુજાતના અંગોના શિરચ્છેદની વિગત વાંચી વધુ અચંબો થયો. શું કરવું ? આજ્ઞા પાળવી કે થોડા દિવસ ગંભીરતાથી વાતના સત્યને શોધવું એ સામંતને મન વણ ઉકેલાયેલો કોયડો હતો. એકંદરે સામંત પીઢ અને બુદ્ધિશાળી હતો, તેથી ઉતાવળ ન કરવા મનોમન નક્કી કરી બેઠો.
દુનિયામાં એક સુભાષિત પ્રસિદ્ધ છે. તે પણ સામંતને યાદ આવ્યું કે – જો જ્યાદા મીઠા હોતા હૈ, વો અપના નાશ કરતા હૈ .
મીઠે ગને કો દેખો તો, ઓળુમેં પીલા જાતા હૈ II છે ચંદ્રધ્વજ સામંત સુજાતના રૂપ, સ્વભાવને અનુભવી ઘણો આશ્ચર્ય પામ્યો. આવો રૂપવાન, ગુણવાન અને સૌમ્ય પ્રકૃતિવાળો દિવ્ય પુરુષ કોઈપણ અઘટીત કાર્ય કરે જ નહિ. રાજાએ ઉતાવળે કોઈ દ્વેષી વ્યક્તિની વાત સાંભળી અયોગ્ય આજ્ઞાપત્રક લખી મોકલ્યો છે. મારે વિવેકબુદ્ધિથી સુજાતને બચાવવો જ જોઈએ. તેમાં પણ રાજધર્મ છે.
કર્મશાસ્ત્રમાં આયુષ્યકર્મના ભેદમાં એક અપવર્તનીય આયુષ બતાડ્યું છે. જે અધવચ્ચે ગમે તે નિમિત્તે તૂટી શકે છે. અન્યથા એ જીવ પોતાનું આયુષ્ય પૂર્ણ ભોગવે. એ દ્રષ્ટિએ મારે પણ સુજાતને વગર વાંકે મારવો નહિ એજ હિતકારી છે. એમ વિચારી સામંત સુજાતને વિશ્વાસમાં લઈને છૂપા ગર્ભગૃહ (ભોંયરા)માં રહેવા સ્થાન આપ્યું. આજ્ઞાપત્ર બતાડી કોઈપણ જાતની ચિંતા ન કરવા આશ્વાસન આપ્યું.
સુજાત, આ પ્રસંગથી હવે વધુ આધ્યાત્મિક વિચારવાળો થયો. આત્મા અને શરીરને કાયમી છૂટા પાડવા અનંતજ્ઞાનના સ્વામી એવા આત્માને શુદ્ધ કરવા સાધનામાં ખોવાઈ ગયો. એટલું જ નહિ પણ સામંતની બેન ચંદ્રયશા, જે ચર્મરોગથી પીડાતી હતી તેની ઉપર શરીર શુદ્ધિની ચિકીત્સા શરૂ કરી. પરિણામે તેની કાયા સુંદર થઈ ગઈ.
શાસ્ત્રોના વાંચન-શ્રવણથી સુજાતકુમારને સમજાઈ ગયું કે, આ બધા દુઃખનું કારણ રૂપ છે. માટે મારે ઘર્મ કરતાં કાયાની સુશ્રુષા ત્યજવી જોઈએ. દીન-દુઃખીના ક જૂના મહારાષ્ટ્રના ઇતિહાસ – “ધ ચા મા” એ નામે આવી જ એક કથા સુપ્રસિદ્ધ છે. * ઉંબરરાણાનો કોઢરોગ પણ જિનભક્તિ સહિત સિદ્ધચક્રજીની આરાધનાના પ્રભાવે દૂર થયો હતો.
