________________
પદાર્થો તેને અશુચિમય અને શરીરમાં અંગારા-દાહ આપનારા લાગે.• ઉત્તમ ષડરસમય ભોજન નિરસ અને કટુ સ્વાદવાળા લાગે. સુવાના સુવાળા સાધનો શરીરને કંટક જેવા ખૂંચે.
આવી વિષમ પરિસ્થિતિમાં શું કરવું? એ વિચારે સુલસ મુંઝાઈ ગયો હતો. કંટાળીને કલ્યાણમિત્ર અભયકુમારને પૂછવાનું મન થયું.
અભયકુમારે કહ્યું, નરકના જીવો ભારેકર્મી હોય છે. પંદર પ્રકારના પરમાધામી તેઓને વિવિધ રીતે ઈચ્છાપૂર્વક દુઃખ આપે. ૧૦ પ્રકારની બધી વેદના તે જીવોને ઈચ્છાએ કે અનિચ્છાએ ભોગવવી જ પડે છે. જ્યારે આયુષ્ય પૂર્ણ થાય ને પાપ ખપે ત્યારે ૧૦% તિર્યંચ અને મનુષ્યગતિમાં જાય. બાકીના એકેન્દ્રિયમાં જાય તેમ તમારા પિતાશ્રીને કુદરતના વિરુદ્ધ સ્વભાવવાળા ઉપચાર કરો. જ્યાં ભૂંડ શાતા માને તેવા સ્થળ-જળ પસંદ કરો. એથી એ આત્મા શાંતિ અનુભવશે.*
મિત્રની સલાહ મુજબ સુલસે અનિચ્છાએ તેના પિતાની સેવા કરી. દુઃખમાં શાતા ઉપાર્જન થઈ પણ નરકગતિએ જવાનું એ અભાવ જીવનું દૂર ન થયું. જતાં જતાં પિતાએ ધંધો સંભાળવા સુલસને કહ્યું. પરિવારે પણ સમજાવ્યું. પરંતુ જેમાં દુઃખનું દાવાનળ છૂપાયું છે તે કાર્ય કરવા સુલસ તૈયાર ન હતો.
સંસારી સ્વાર્થી હોય. પુત્રને ધંધો બંધ ન કરવા માટે અનેક રીતે સમજાવ્યું. સુખ-દુઃખમાં, પાપ-પુણ્યમાં અમે પણ ભાગીદાર થઈશું એવું વચન પણ આપ્યું. એક દિવસ કરણ-કરાવણ-અનુમોદન સરીખા ફળ પાવે એ વાત સમજવા સુલસે પગ ઉપર ઘા જાણીબુઝીને કરી સગાઓના વચનની પરીક્ષા ઉપરના વચન ઉચ્ચારી કરી પણ સગાઓએ જે લઈ શકાય તેવું લેવા તૈયારી બતાડી. દુઃખ આપી શકાય પણ લઈ ન શકાય, પાપ કરી શકાય પણ આપી ન શકાય તેમ સમજાવ્યું. એક શરીરમાંથી બીજા શરીરમાં પુણ્ય કે પાપ સંક્રમી-ખસેડી શકાય નહિ. પોતાને જ ભોગવવું પડે.
કરણ-કરાવણ-અનુમોદનમાં સર્વપ્રથમ પોતે મન, વચન, કાયાથી પુણ્ય-પાપ કરે. જ્યારે કરવા માટે અસમર્થ હોય તો કરાવણ' દ્વારા એ કાર્ય બીજા પાસે કરાવે. તે જ રીતે જે આત્માઓ શુદ્ધ અધ્યવસાયથી ધર્મક્રિયા કરતાં હોય તેની “અનુમોદના કરી આનંદ વ્યક્ત કરે તો તે સરીખા ફળની કક્ષાએ પહોંચે. મુખ્યત્વે સુકૃતની અનુમોદના જ ત્યાં કામ કરે છે. - હવે સુલસ પોતાના વિચારોમાં દ્રઢ થયો. વધુ સ્થિર થવા કલ્યાણમિત્ર અભયકુમારની પાસે જઈ ભવિષ્યની વિચારણા કરવા લાગ્યો. અભયકુમારે પાપભીર આત્માની કલ્યાણ કામના પૂર્ણ કરવા (આગમ) ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રના વિચારો બતાડતાં કહ્યું –
ભ. મહાવીર અને ગૌતમસ્વામી વચ્ચે જેમ અનેક પ્રશ્નોત્તરી ભગવતીજી આદિ • અનાથી મુનિને શાતા આપનારા દ્રવ્ય અશાતા, અશાંતિ આપતા હતા. * ભેંસના તબેલામાં કે મળ ઉપાડનાર માનવીની આ જ દશા હોય.
૩૨
