________________
(૧૨) જાન રિયાનાં પ્રજ્ઞા પરિક્ષિત || गांभीर्यवारिधेवींची-सध्रीची वाचमृचिवान् ।। ६७ ।।
અર્થ –એક દિવસે વિદ્યાથીઓની બુદ્ધિની પરીક્ષા કરવા માટે ગુરુ ગંભીરતાપી સમુદ્રના મેજિસરખી વાણી બોલ્યા. આ ૬૭ છે
हो शृणुत सर्वेऽपि । शिष्या अक्षामबुद्धयः ॥ पद्भ्यामास्तिघ्नते भूपं । यः स कं दंडमर्हति ॥ ६८ ॥
અથ–હે બુદ્ધિમાન શિષ્યો ! તમે સઘળા સાંભળે છે કે રાજાને પિતાના બન્ને પગથી મારે તે ક્યા દંડને લાયક થાય? ૬૮
કાર્ય થવા છિન્ન-જાવન ધ્રુવપરાધીઃ | इति सर्वेषु जल्पत्सु । सामुद्रिौनमत्यजत् ॥ ६९ ॥
અર્થ:–તે અલ્પબુદ્ધિને મારી નાખે જોઈએ, અથવા તેના પગ દવા જોઈએ એમ સર્વ વિદ્યાથીએ જ્યારે બોલ્યા ત્યારે સુરેંદ્રદત્ત બોલ્યો કે, ૬૯ છે
आः किं वित्थ गुरोर्वाचां । परमार्थमविंदवः ॥ - पद्भ्यां क्रमति भूपं यः । पूज्य एव स धीमतां ॥ ७० ॥
અર્થ—અરે તમો ગુરૂના વચનને પરમાર્થ જાણ્યા વિના આ શું બેલે છે? જે માણસ પગથી રાજાને મારે છે તે બુદ્ધિવાનોને પૂજવા લાયકજ થાય છે. જે ૭૦ છે
कथं कथमितिप्रश्नो-तालकोलाहलाकुले ॥ विनेयमंडले प्रोचे । स पुनः श्रेष्टिनंदनः ॥ ७१ ।।
અથર–એમ કેમ ? એમ કેમ? એવી રીતે પ્રશ્નપૂર્વક વિવાથીવર્ગ ઘણે કેલાહલ કરતે છતે તે શ્રેષ્ઠીપુત્ર બોલ્યો કે, તે ૭૧ છે
को ज्वलज्ज्वलनज्वाला । स चैतन्यः पिपासति ॥ को वा स्फारस्फटारत्नं । फणिभतुर्जिघृक्षति ॥ ७२ ॥
અર્થ–બળતી અગ્નિજવાળાને કર્યો બુદ્ધિવાન પીવાની ઈચ્છા કરે? અથવા નાગરાજની વિસ્તીર્ણ ફણપર રહેલા મણિને કેણ લેવાની ઈચ્છા કરે ? એ ૭ર છે
को जागृतो मृगेंद्रस्य । केसराण्युद्दिधीर्षति ॥
પામ્યાં પૃથિવીશ તો . વિ સંમિતિ || ૭રૂ છે. અર્થા–જાગતા સિંહની કેશવાળી ખેંચવાની ઇચ્છા કેણ કરે? તેમજ ક માણસ નિ:શંકપણે પગથી રાજાને મારવા ઇછે? ૭૩
