________________
(૬) શ્રી પદ્મપ્રભુ સ્વામી
અનહદ ધ્વનિનો નાદ પ્રગટશે.
વળી મારું આત્મારૂપી સરોવર જે જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોના કારણે શુષ્ક દેખાય છે તે પણ આનંદઘનરૂપ રસના પુરથી અત્યંત વૃદ્ધિ પામશે અર્થાત્ છલકી ઊઠશે. અને અંતે આત્મા મોક્ષના શાશ્વતસુખને પામશે. IISI
(૬) શ્રી પદ્મપ્રભ સ્વામી
શ્રી દેવચંદ્રજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન (હું તુજ આગળ શું કહું, કેશરિયા લાલ.....એ દેશી)
શ્રી પદ્મપ્રભજિન ગુણનિધિરે લાલ, જગતારક જગદીશરે વાલ્હેસ૨; જિન-ઉપગાર થકી લહેરે લાલ, ભવિજન સિદ્ધિ જગીશ રે વા૦૧
૭
સંક્ષેપાર્થ :— શ્રી પદ્મપ્રભ જિન ગુણના ભંડાર છે. ભવ્યજીવોને સંસાર સમુદ્રથી તારનારા છે, તથા જગતના ઈશ કહેતાં સ્વામી છે. પ્રભુના ઉપકાર થકી એટલે પ્રભુની કૃપાથી ભવ્યજીવો સિદ્ધિ જગીશ એટલે સિદ્ધિ સુખની સંપદાને પામે છે, મોક્ષરૂપ લક્ષ્મીને પામે છે. ।।૧।।
તુજ દરશણ મુજ વાલહું રે લાલ, દરેિશણ શુદ્ધ પવિત્ત રે;વા દશિણ શબ્દનયે ક૨ે ૨ે લાલ, સંગ્રહ એવંભૂત રે. વાતુ૨
સંક્ષેપાર્થ ઃ— હે પ્રભુ ! આપનું નિર્મલ દર્શન મને અત્યંત વાલહું કહેતા પ્રિય લાગે છે. ખરેખર આપનું દર્શન (મૂર્તિ દર્શન કે જૈન દર્શન કે સમ્યક્દર્શન) પરમ શુદ્ધ છે, પવિત્ર છે. કારણ કે તેના દ્વારા આત્મા કર્મમળથી રહિત થાય છે. નયની અપેક્ષાએ આજ વાતનું સ્પષ્ટીકરણ કરે છે કે પ્રથમ ભવ્યાત્મા, પરમાત્માનું દર્શન ‘શબ્દનય’થી કરે છે. પછી સંગ્રહનયની અપેક્ષાએ આત્મા સત્તાપણે શુદ્ધ છે. એમ જાણી, આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ સંપૂર્ણપણે જ્યારે પ્રગટ કરે છે ત્યારે તે એવંભૂતનયે પૂર્ણ શુદ્ધ સ્વરૂપને પામ્યો એમ કહેવાય. પછી આયુષ્યકર્મ પૂરું થયે તે સિદ્ધપણાને પામે છે.
બીજે વૃક્ષ અનંતતા ૨ે લાલ, પસરે ભૂજલ યોગ રે; વા તિમ મુજ આતમ સંપદા રે લાલ, પ્રગટે પ્રભુ સંયોગ ૨ે વાતુ૩ સંક્ષેપાર્થ :– હવે વસ્તુનો કારણ કાર્યભાવ દૃષ્ટાંતથી આ ગાથામાં સમજાવે છે ઃ એક બીજમાં અનંત વૃક્ષો ઉત્પન્ન કરવાની શક્તિ રહેલી છે, છતાં
૬
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧
તેને માટી અને પાણીનો સંયોગ મળે તો જ વૃક્ષરૂપે પસરે એટલે પ્રસરે છે અર્થાત્ ફેલાય છે. તેમ મારા આત્મામાં સત્તારૂપે તો અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણોની સંપત્તિ રહેલી છે, પરંતુ તેનું પ્રગટવાપણું તો પ્રભુના નિમિત્તરૂપ સંયોગથી જ થાય છે, અને ત્યારે જ આત્મસિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. IIII
જગતજંતુ કારજ રુચિ રે લાલ, સાથે ઉદયે ભાણ રે;વા ચિદાનંદ સુવિલાસતા રે લાલ, વાધે જિનવર ઝાણ રે. વાસ્તુ૪ સંક્ષેપાર્થ :- જગતવાસી જીવો સ્વકાર્ય કરવાની રુચિવાળા હોય છે. પણ તે કાર્ય, ભાણ એટલે સૂર્યોદયના ઉદયે સિદ્ધ થાય છે. તેવી રીતે ચિદાનંદ એટલે જ્ઞાનાનંદનો સુવિલાસ તે જિનેશ્વર ભગવાનના ઝાણ એટલે ધ્યાનથી જ વાધે એટલે વૃદ્ધિ પામે છે. ૪
લબ્ધિ સિદ્ધિ મંત્રાક્ષરે ૨ે લાલ, ઊપજે સાધન સંગ રે; વા સહજ અધ્યાતમ તત્ત્વતા રે લાલ, પ્રગટે તત્ત્વીરંગ રે. વાતુપ
સંક્ષેપાર્થ ઃ— જેમ અમુક મંત્રાક્ષરમાં અનેક લબ્ધિ સિદ્ધિ વગેરે વિદ્યાશક્તિઓ રહેલી છે, પણ તે વિદ્યા સિદ્ધિ જ્ઞાનીપુરુષે બતાવેલ સાધનના સંગથી એટલે તે પ્રમાણે વર્તવાથી સિદ્ધ થાય છે. તેવી જ રીતે, સહજ સ્વભાવરૂપ
જે અધ્યાત્મ તત્ત્વતા એટલે આત્માની અનંત જ્ઞાન દર્શનાદિ શક્તિઓ, તે આત્મામાં જ રહેલી છે. પણ તે પ્રગટે ક્યારે ? તો કે તત્ત્વી એટલે પરમ આત્મતત્ત્વને પામેલા એવા જ્ઞાનીપુરુષના આલંબને તેમના નિર્મળ ધ્યાનાદિના યોગમાં તન્મયપણે રંગાવાથી પ્રગટે છે. પા
લોહ ધાતુ કંચન હુવે રે લાલ, પારસ ફરસન પામી રે; વા પ્રગટે અધ્યાતમદશા ૨ે લાલ, વ્યક્ત ગુણી ગુણગ્રામ રે. વાસ્તુ૬
સંક્ષેપાર્થ :– જેમ લોઢાની ધાતુ કંચન એટલે સોનુ બની જાય છે પણ કેવી રીતે? તો કે પારસમણિના સ્પર્શને પામવાથી. તેમ પોતાના આત્માની અધ્યાત્મદશા એટલે શુદ્ધ આત્મિકદશા જે સત્તારૂપે છે તે પણ પ્રગટે છે; પણ ક્યારે ? તો કે વ્યક્ત એટલે પ્રગટ છે ગુણ જેમાં એવા જ્ઞાનીપુરુષના ગુણગ્રામ કરતાં, સ્મરણ કરતાં પોતાનું પણ સંપૂર્ણ ગુણીપણું પ્રગટ થાય છે. ।।૬।
આત્મસિદ્ધિકારજ ભણી રે લાલ, સહજ નિયામક હેતુ રે; વા નામાદિક જિનરાજનાં રે લાલ, ભવસાગરમાંહે સેતુ રે. વાતુ૭ સંક્ષેપાર્થ ઃ— પોતાના આત્માની સિદ્ધિ એટલે પ્રાપ્તિરૂપ કાર્ય કરવાને
