________________
(૧૫) શ્રી ધર્મનાથ સ્વામી
૧૮૫
શ્રી મોહનવિજયજી મહારાજ કહે છે કે મારે મન તો આપની ભક્તિ તે દ્રાક્ષ જેવી મીઠી છે. માટે પ્રભો ! આપની સમીપે શીઘ્ર આવું તેમ કરો. ।।૫।।
(૧૫) શ્રી ધર્મનાથ સ્વામી
શ્રી આનંદઘનજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(રાગ ગોઠી સારંગ. દેશી રસિયાની)
ધર્મ જિનેસર ગાઉ રંગશું, ભંગ મ પડશો હો પ્રીત જિનેસર; બીજો મનમંદિર આણું નહીં, એ અમ કુલવટ રીત જિધ૦૧
સંક્ષેપાર્થ :— હે ધર્મ જિનેશ્વર પ્રભુ! હું આપની ખરા અંતઃકરણપૂર્વક ઉલ્લાસભાવે સ્તુતિ કરું છું. આપના પ્રત્યે મારી જે પ્રીત બંધાણી છે તેમાં કદી ભંગ પડશો મા. એટલું હે જિનેશ્વર હું આપના પ્રત્યે યાચું છું.
મારા મનરૂપી મંદિરમાં બીજા કોઈ દેવને આણું નહીં એવી અમારી કુલવટ એટલે કુળપરંપરાગત રીતિ છે. ।।૧।।
ધરમ ધરમ કરતો જગ સહુ ફિરે, ધરમ ન જાણે હો મર્મ જિ ધરમ જિનેસર ચરણ ગ્રહ્યા પછી, કોઈ ન બાંધે હો કર્મ જિન્ધ૨
સંક્ષેપાર્થ ઃ— જગતવાસી જીવો કોઈને કોઈ ધર્મમતમાં હોય છે. તે સર્વ અમે ધર્મ કરીએ છીએ એમ કહેતા ફરે છે. પણ ધર્મના મર્મ એટલે રહસ્યને જાણતા નથી.આત્મા ગચ્છમત નામના ધર્મવાળો નથી પણ તે તો જ્ઞાનદર્શનમય ધર્મવાળો છે; પણ આ રહસ્યને તે જાણતા નથી.
સંપૂર્ણ શુદ્ધ આત્મધર્મને પામેલા શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન છે. એવા ધર્મ જિનેશ્વરના ચરણનું શરણ ગ્રહણ કરનાર અર્થાત્ તેમની આજ્ઞાનુસાર વર્તનાર જીવો અનંત સંસાર વધારે એવા કોઈ કર્મને બાંધતા નથી. ।।૨।।
પ્રવચન અંજન જો સદ્ગુરુ કરે, દેખે પરમ નિધાન જિ હૃદય નયણ નિહાળે જગધણી, મહિમા મેરુ સમાન જિધ૩
સંક્ષેપાર્થ :– સદ્ગુરુ ભગવાન જો કૃપા કરીને પ્રવચન અંજન કરે અર્થાત્ પ્રકૃષ્ટ વચનોવડે પર્યાયસૃષ્ટિ તજાવીને દ્રવ્યદૃષ્ટિ કરાવે તો અનાદિકાળથી ગુપ્ત રહેલું પરમનિધાનસ્વરૂપ એવું પોતાનું શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય તેના જોવામાં આવે.
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧
આત્મા અરૂપી દ્રવ્ય હોવાથી તે ઇન્દ્રિયોથી જણાય નહીં. પણ હૃદયરૂપી નેત્રથી તે જગધણી એવા ભગવાનના અથવા આત્માના દર્શન કરી શકે; અર્થાત્ આત્માના હોવાપણાનો હૃદયમાં તેને અનુભવ થાય. તે આત્મ અનુભવ કરનારનો મહિમા મેરુપર્વત સમાન છે. કેમકે અનાદિકાળના જન્મમરણના દુઃખનો અંત પામી સર્વકાળને માટે તે આત્માના અનંતસુખને પામશે. II3II
૧૮૬
દોડત દોડત દોડત ઘોડિયો, જેતી મનની ૨ે દોડ જિ
પ્રેમ પ્રતીત વિચારો ઢૂંકડી, ગુરુગમ લેજો રે જોડ. જિ~~ સંક્ષેપાર્થ :– હે પ્રભુ! મેં આપના દર્શન કરવા માટે અનાદિકાળથી દોડ દોડ જ કર્યું છે. જેટલી મારા મનની શક્તિ હતી તેટલી સ્વચ્છંદે દોડ કરી છે અને મુક્તિ મેળવવા માટે અનેક તીર્થોં કે ધર્મોની આરાધન કરી છે.
પણ આનંદઘનજી મહારાજ કહે છે કે મુક્તિ મેળવવાનો માર્ગ તો સદ્ ગુરુ પ્રત્યેનો પ્રેમ, તેની પ્રતીતિ એટલે શ્રદ્ધા અને તેમના વચનોનો વિચાર કરતાં આત્મસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ ઢૂંકડી થશે અર્થાત્ પોતામાં જ આત્માના દર્શન થશે. પણ સાથે ગુરુગમને અવશ્ય જોડજો, નહીં તો ફરી ભૂલા પડશો. શ્રીમદ્ભુએ પણ આ વિષે કહ્યું છે કે— “બિન સદ્ગુરુ કોય ન ભેદ લહે.” ।।૪।।
એક ૫ખી કેમ પ્રીતિ વરે પડે, ઉભય મિલ્યા હુએ સંધિ જિ હું રાગી હું મોઢે ફંદિયો, તું નીરાગી નિરબંધ જિધન્ય સંક્ષેપાર્થ ઃ— હે પ્રભુ ! એક પખી એટલે એક પક્ષની માત્ર પ્રીતિને કેવી રીતે વરે એટલે જોડી શકાય. પણ ઉભય એટલે બેય તરફનો પરસ્પર પ્રેમ હોય તો સંધિ થાય અર્થાત્ મેળ બેસે.
પણ હું તો પ્રભુ રાગી છું, મોહના ફંદામાં ફસાયેલો છું જ્યારે આપ તો નીરાગી છો અને કર્મબંધનથી પણ રહિત છો. તો આપની સાથે મારી પ્રીતિ કેવી રીતે થાય? પા
પરમનિધાન પ્રગટ મુખ આગળે, જગત ઉલ્લંઘી હો જાય જિ
હે
જ્યોતિ વિના જુઓ જગદીશની, અંધો અંધ પલાય જિધ૦૬ સંક્ષેપાર્થ :– હે પ્રભુ! આત્મહિત કરવાની સર્વને ઇચ્છા છે. પણ તે પરમ નિધાનસ્વરૂપ આત્મા તો પ્રગટપણે પોતાના આગળ જ છે અર્થાત્ પોતે જ છે. શ્રીમદ્ભુએ પણ કહ્યું—“મુખ આગલ હૈ કહ બાત કહૈ”, છતાં જગતવાસી
