________________
૩૪૧
શ્રી આનંદઘનજીનું જીવનચરિત્ર ની આનંદઘનજીવનચરિત્ર
શ્રી આનંદઘનજી મહારાજે નથી પોતાનું જીવનચરિત્ર લખ્યું કે નથી માતાપિતા કે ગામનું નામ જણાવ્યું. બહુ મહેનત કરતા માત્ર એટલું જાણવા મળ્યું કે તેઓ બુંદેલખંડમાં જન્મ્યા હતા. બાળવયમાં જ વૈરાગી હોવાથી તેમણે જૈન મુનિ પાસે દીક્ષા લીધી હતી. એમનું નામ લાભાનંદ રાખવામાં આવ્યું હતું. એ સ્વાધ્યાય અને ધ્યાનમાં જ સદા મગ્ન રહેતા હતા. નીડર અને ચારિત્ર્યવાન હોવાથી એમને જોતાં જ હરકોઈના હૃદય પર પવિત્રતાની છાપ પડતી. એ લાભાનંદ શ્રી આનંદઘનજીના નામથી પછી ઓળખાયા.
સંવતુ૧૭૦૦ અને સં. ૧૮૦૦ વચ્ચેની આ વાત છે. મારવાડમાં મેડતા મોટું શહેર ગણાતું. ત્યાં શ્રી આનંદઘનજી મહારાજ વિહાર કરતા કરતા આ શહેરમાં આવ્યા. ત્યાંના શ્રાવકો એમનું ભવ્ય લલાટ જોઈ મુગ્ધ થતા અને એમની સમતારસથી ભરપૂર આંખો જોઈ નમી પડતા.
વ્યાખ્યાન તો વ્યાખ્યાનની વેળા એ જ શક થાય એક ગામમાં એક શેઠ હતા. તે આનંદઘનજીની આહારપાણી વગેરેથી બહુ ભક્તિ કરતા. એવામાં પર્યુષણ પર્વ આવ્યા. એ ગામમાં એવો રિવાજ કે એ શેઠ આવ્યા પછી જ વ્યાખ્યાન શરૂ થાય.
એક દિવસ વ્યાખ્યાનનો સમય થતાં શ્રી આનંદઘનજી મહારાજે વ્યાખ્યાન શરૂ કર્યું. ત્યાં બેઠેલા શ્રાવકો કહેવા લાગ્યા કે શેઠ આવ્યા નથી; એ આવ્યા પછી વ્યાખ્યાન શરૂ કરો. ત્યારે શ્રી આનંદઘનજી બોલ્યા-વ્યાખ્યાન તો વ્યાખ્યાનની વેળાએ જ શરૂ થાય, એમ કહી વ્યાખ્યાન શરૂ કર્યું. શેઠ મોડા આવ્યા. વ્યાખ્યાન પૂરું થયે, શેઠ શ્રી આનંદઘનજીને કહેવા લાગ્યા કે થોડીવાર થોભવું તો હતું, મારા આવ્યા પહેલાં વ્યાખ્યાન શરૂ કરી દીધું. શ્રી આનંદઘનજી બોલ્યામહાનુભાવ! આગમોમાં કહેલા સમયે સૂત્ર વાંચવું જોઈએ તે પ્રમાણે કર્યું છે.
શેઠ કહે–અહીં તો રિવાજ છે કે મારા આવ્યા પછી જ આ ઉપાશ્રયમાં વ્યાખ્યાન શરૂ થાય, નહીં તો આ ઉપાશ્રયમાં રહી શકે નહીં. વળી હું આપને આહારપાણી કપડાં વગેરે વહોરાવું છું એનો ખ્યાલ પણ આપે કરવો જોઈએ.
શેઠના આવા અયોગ્ય વચનો સાંભળી શ્રી આનંદઘનજીએ શાંતિથી કહ્યું-ભાઈ! તારો આપેલો આહાર તો ખવાઈ ગયો. આ રહ્યા કપડાં. તારી ઇચ્છાથી વિરુદ્ધ ઉપાશ્રયમાં રહેવું નથી. એમ કહી તેઓ જંગલમાં ચાલ્યા ગયા.
૩૪ર
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ બાદશાહષા બૅટા ખડા રહે એકવાર દિલ્હીના બાદશાહના પુત્ર શાહજાદાએ શ્રી આનંદઘનજીને જોયા ત્યારે કહ્યું–કેમ સાંઈબાવા મફતની રોટી પચાવવા જંગલમાં ઘૂમો છો? ના ભાઈ! હું તો ખુદાને ઢંઢનારો છું. શાહજાદો કહે-ખુદા વળી છે જ ક્યાં? ખુદા હોય તો પણ તમારા જેવા જોગટાઓને મળતા હશે? શ્રી આનંદઘનજી કહે-હે જુવાન ! સાધુ સંતોની હાંસી કરવાનું પરિણામ સારું નથી.
તમે તો ભારે ચબરાક લાગો છો ? શ્રી આનંદઘનજીની મશ્કરી કરતાં તે બોલ્યો. શ્રી આનંદઘનજી બોલ્યા-“શા માટે બાળચેષ્ટા કરે છે ? સંતો અને ફકીરોને ખીજવી તું શું સાર કાઢવાનો?
ત્યારે શાહજાદો કહે—તમે મને શું કરવાના હતા? તમારા જેવા સેંકડોને મેં સીધા કરી દીધા છે સમજ્યા?
શ્રી આનંદઘનજીએ મનમાં વિચાર કર્યો કે આ કોઈ રીતે માનવાનો નથી. સાધુ સંતોને હમેશાં પજવતો હશે. માટે તેને જરા પરચો બતાવવો જોઈએ. આમ વિચારી તેમણે પોતાનો જમણો હાથ ઊંચો કર્યો અને બોલ્યા : “બાદશાહ કા બેટા ખડા રહે.”
એમ બોલતા જ ઘોડાની પીઠ પર શાહજાદો ચોંટી ગયો. તે વિચારવા લાગ્યો કે આ કેવો ચમત્કાર ! ઊંચો નીચો થવા ઘણો પ્રયત્ન કર્યો છતાં કાંઈ વળ્યું નહીં. બે ત્રણ કલાક થયા છતાં શાહજાદો આવ્યો નહીં. તેથી તેના અંગરક્ષકો આવ્યા અને જોયું તો તે ચોંટી ગયો છે. તેને પૂછ્યું ત્યારે કહ્યું કે મે એક યતિની મશ્કરી કરી તેથી આવી દશા થઈ છે. તે તો બાદશાહ કા બેટા ખડા રહે એમ કહી ઉત્તર તરફ ચાલ્યા ગયા છે. સૈનિકો શ્રી આનંદઘનજીને શોધતાં તેઓ એક ગુફામાં મળી આવ્યા. ત્યાં તેઓ ધ્યાનમાં મગ્ન હતા. પછી આંખ ખોલી અને બોલ્યા-“વત્સો! શાહજાદા પાસેથી આવ્યા લાગો છો. કહો શું સમાચાર છે ! પ્રભો ! શાહજાદો અને તેનો ઘોડો ચોંટી ગયા છે. તેના પર અનુગ્રહ કરો.
શ્રી આનંદઘનજીએ કહ્યું–તેના પર અનુગ્રહ જ છે. તેને કહેજો કે સાધુ સંતોની છેડતી ન કરે. “જાવ આનંદઘનનો બોલ છે કે બાદશાહકા બેટા ચલેગા.”
ગુફાઓ તથા સ્મશાનમાં નિડરપણે ધ્યાના શ્રી આનંદઘનજી આબુજી વગેરેની અનેક ગુફાઓમાં ધ્યાન કરતા. ત્યાં
