________________
(૨૩) શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામી
૩૧૩ અર્થ:- તે સમ્યફષ્ટિ મહાત્મા પોતાના સર્વ આત્મિક ગુણોને પોતામાં જ જાએ છે. પરવસ્તુના ગુણો પ્રત્યે હવે તેને આસક્તિ નથી. હંસ જેમ ક્ષીર એટલે દૂધ અને નીર એટલે પાણીને વિવરો એટલે જુદા કરે, તેમ આ મહાત્મા દેહ અને આત્માને ભિન્ન અનુભવે છે. કા
નિર્વિકલ્પ ધ્યેય અનુભવે, અનુભવ અનુભવની પ્રીત રે; ઓર ન કબહું લખી શકે, આનંદઘન પ્રીત પ્રતીત રે. પ્રણમુ૦૭
અર્થ :- જે ભવ્યને નિર્વિકલ્પસ્વરૂપ આત્માને પ્રાપ્ત કરવાનો ધ્યેય હતો, તે તેનો અનુભવ કરે છે. તે આત્મઅનુભવવડે અનુભવ પ્રત્યેની પ્રીતિ વૃદ્ધિ પામે છે, હમેશાં તે આત્મઅનુભવમાં જ રહેવાનું મન થાય છે. આનંદઘન સ્વરૂપ એવા શુદ્ધ આત્મા પ્રત્યેનો તેમનો પ્રેમ કબહું એટલે કદી પણ કોઈ લખી શકે નહીં અર્થાત્ જાણી શકે નહીં. કારણ કે આત્મઅનુભવ તે અનુભવનો જ વિષય હોવાથી વાણીગોચર કે દ્રષ્ટિગોચર થાય તેમ નથી. બીજી રીતે આનંદઘન નામથી આ સ્તવનના રચયિતા શ્રી આનંદઘનજી મહારાજનું પણ નામ અત્રે સૂચિત થયું છે. શા
૩૧૪
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ વસ્તુ નિજભાવ, અવિભાસ નિકલંકતા, પરિણતિ વૃત્તિતા કરી અભેદે; ભાવ તાદાભ્યતા શક્તિ ઉલ્લાસથી, સંતતિ યોગને તું ઉચ્છેદે. સર
સંક્ષેપાર્થ :- જીવાદિ છ દ્રવ્યરૂપ વસ્તુના યથાર્થ ભાવને અવિભાસ એટલે જાણવા તે નિષ્કલંક સમ્યજ્ઞાન છે; તેને શુદ્ધતા કહી છે. તથા વિભાવની પરિણતિને તજી આત્મસ્વભાવમાં વૃત્તિની અભેદતા કરવી તેને એકતા કહી છે. તથા આત્મભાવમાં તાદાભ્યપણે રહેલી વીર્યશક્તિને ઉલ્લસિત કરવી તે તીક્ષ્ણતા છે. એમ ગુણોની શુદ્ધતા, એકતા અને તીક્ષ્ણતાએ કરીને આપે કર્મરૂપ સંતતિના યોગને એટલે સંબંધને જડમૂળથી ઉચ્છેદ એટલે છેદન કરીને આત્માને નિરાવરણ કર્યો છે. એ શક્તિ હે પ્રભુજી ! આપના જેવામાં છે, બીજામાં નથી. /રા દોષ ગુણ વસ્તુની, લખિય યથાર્થતા, લહી ઉદાસીનતા અપરભાવે; ધ્વસિ તજન્યતા ભાવ કર્તાપણું, પરમ પ્રભુ તું રમ્યો નિ સ્વભાવે. સ૩
સંક્ષેપાર્થ :- હે પ્રભુ! આપે તો વસ્તુના દોષ કે ગુણને યથાર્થપણે લખિય એટલે જાણીને, પોતાથી અપરભાવ એટલે અન્યભાવોમાં ઉદાસીનતા પ્રાપ્ત કરી છે. તથા તે યુગલના સંબંધે તજ્જન્ય એટલે તેથી જન્મેલ વિભાવભાવના કર્તાપણાનો ધ્વંસ એટલે નાશ કરીને હે પરમોત્કૃષ્ટ પ્રભુ ! તમે પોતાના શુદ્ધ સ્વભાવમાં જ રમણતા કરનારા થયા છો. ૩. શુભ અશુભ ભાવ, અવિભાસ તહકીકતા, શુભઅશુભ ભાવ તિહાં પ્રભુ ન કીધો: શુદ્ધ પરિણામતા, વીર્ય કર્તા થઈ, પરમ અક્રિયતા અમૃત પીધો. સ૦૪
- સંક્ષેપાર્થ:- હે પ્રભુ!શુભઅશુભ ભાવની અવિભાસ એટલે ઓળખાણ કરીને તહકીકપણે એટલે તેનો નિર્ધાર કરીને આપે શુભ અશુભ પદાર્થોમાં રાગદ્વેષ કર્યો નહીં. પણ પોતાના શુદ્ધ પારિણામિકભાવે રહેલ વીર્યગુણના કર્તા થઈ ઉત્કૃષ્ટ અક્રિયપણારૂપ અમૃતનું પાન કર્યું છે. એમ હે પ્રભુ ! આપ સર્વકાળને માટે શુભાશુભ ક્રિયાના ત્યાગી થયા છો. l૪ના શુદ્ધતા પ્રભુ તણી આત્મભાવે રમે, પરમ પરમાત્મતા તાસ થાય; મિશ્ર ભાવે અછે ત્રિગુણની ભિન્નતા, ત્રિગુણ એકત્વ તુજ ચરણ આયે. સ૦૫
સંક્ષેપાર્થ:- પ્રભુએ સર્વકર્મનો ક્ષય કરી જે આત્મશુદ્ધતા પ્રગટ કરી છે, તે પ્રભુની શુદ્ધતાનું ચિંતન, મનન કે ધ્યાન કરી જે જીવ પોતાના આત્મભાવમાં રમણ કરે છે, તે તેવી જ પરમ પરમાત્મદશાને પામે છે. મિશ્રભાવે એટલે ક્ષાયોપશિકભાવે જોઈએ તો સમ્યક્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર એ ત્રણેય ગુણ ભિન્ન
(૨૩) શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામી શ્રી દેવચંદ્રજીત વર્તમાન હોવીશી Mવના
| (કડખાની દેશી) સહજ ગુણ આગરો, સ્વામી સુખ સાગરો, જ્ઞાન વયરાગરો પ્રભુ સવાયો; શુદ્ધતા, એકતા, તીણતા ભાવથી, મોહરિપુ જીતી જય પડહ વાયો. ર૦૧
સંક્ષેપાર્થ :- શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ કેવા છે? તો કે સહજ જ્ઞાનાદિક ગુણના આગર એટલે ઘર છે. તથા સ્વાધીન, અતિન્દ્રિય, અવિનાશી એવા આત્મસુખના સાગર છે. તેમજ કેવળજ્ઞાનરૂપ વયર કહેતાં વજ જેવા હીરાની આગર એટલે ખાણરૂપ છે. અને સવાયો કહેતાં પ્રભુ સર્વથી ઉત્કૃષ્ટ છે. કારણ કે આત્મસ્વરૂપની શુદ્ધતા કરી સ્વરૂપ સાથે એકત્વ સાધી, આત્મવીર્યની તીક્ષ્ણતાવડે શુક્લભાવની શ્રેણી માંડી, મોહરૂપી શત્રુને જીતી, અનંત ચતુષ્ઠયમય પોતાનો સ્વભાવ પ્રગટાવીને જગતમાં વિજયનો પડહ એટલે ડંકો વગાડી દીધો. ૧૫
