________________
(૨૨) શ્રી નેમિનાથ સ્વામી
૨૯ પતિ આવે અર્થાત્ કેમ પ્રતીત આવે કે હા વાત સાચી છે. લોકોને આ વિષે શંકા રહે છે કે આમાં કોઈ કારણ બીજુ છે.
ભાવાર્થ:- હરણના ચિહ્નથી ચંદ્ર કલંકિત લાંછનવાળો છે. અને જેના નિમિત્તે શ્રી રામને પણ સીતાનો વિયોગ થયો. રામાયણમાં પણ એ હકીકત પ્રસિદ્ધ છે કે હરણના વચનમાત્રથી આકર્ષાઈને શ્રી રામ વનમાં ગયા. એ વાતની કોને પ્રતીતિ આવે ? લોકો તો એમાં કાંઈક બીજું પ્રબળ કારણ હશે એવી કલ્પના કરે છે. તેમ આપ પણ મૃગ આદિ પશુઓના વચન સાંભળી તોરણથી પાછા ફર્યા. એ વાત ઉપર મને પણ શંકા ઉત્પન્ન થાય છે અને તેમાં કાંઈક બીજું જ કારણ હોય એમ લાગે છે. હરણાદિની દયા તો એમાં એક બહાનારૂપ છે. લોકોને દેખાડવા, સમજાવવા માટે છે. પણ લોકો એટલા બધા ભોળા નથી કે આપની એ યુક્તિ ન સમજે. //રા.
ઉતારી હું ચિત્તથી રે હાં, મુક્તિ ધૂતારી હેત; મે સિદ્ધ અનંતે ભોગવી રે હાં, તેહગ્યું કવણ સંકેત, મે તો૩
અર્થ:- હવે મને ખબર પડી કે તમે મને ચિત્તમાંથી કેમ ઉતારી દીધી. કેમકે તમને મુક્તિરૂપી ધૂતારી સ્ત્રી સાથે પ્રીતિ થઈ ગઈ છે. પણ જેને અનંત સિદ્ધોએ ભોગવી છે. તેવી સ્ત્રી પ્રત્યે તમારે શા માટે સંકેત કરવો.
ભાવાર્થ :- રાજીમતિને જે શક ઉત્પન્ન થયો તેનું કારણ હવે તે જણાવે છે કે હે સ્વામિનું ! આપે મને ચિત્તથી કેમ ઉતારી દીધી તેનું કારણ આ જ છે કે અનંત સિદ્ધોએ ભોગવેલી અને અનેક મુમુક્ષુઓને પણ પોતાના તરફ આકર્ષનારી એવી મુક્તિરૂપી ધૂતારી સ્ત્રીને મેળવવાની આપને ઇચ્છા થઈ છે. પણ મને મુકીને તમારે તેના પ્રત્યે સંકેત કરવો તે યોગ્ય છે? તેનો વિચાર કરો. ilaiા
પ્રીત કરંતાં સોહિલી રે હાં, નિરવહેતાં જંજાળ; મે. જેહવો વ્યાલ ખેલાવવો રે હાં, જેહવી અગનની ઝાળ. મે તો જ
અર્થ :- કોઈની સાથે પ્રીતિ કરવી સહેલી છે. પણ તેને ઠેઠ સુધી નિરવહેતાં એટલે નિભાવવી તે જંજાળ સમાન છે. જેમ વ્યાલ એટલે સાપ સાથે ખેલવું કે અગ્નિની જ્વાળાને પકડવી સહેલી નથી તેમ કરેલા પ્રેમને નિભાવવો પણ સહેલો નથી પણ ઘણું અઘરું કામ છે.
ભાવાર્થ:- હે પ્રભુ જગતમાં કોઈ સાથે પ્રીતિ કરવી તે તો સહેલુ કાર્ય છે પણ તેને છેવટ સુધી નિભાવી રાખવી તે ઘણું અઘરું કામ છે. પ્રીતિ કરનારા
૩૦૦
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ તો ઘણા મનુષ્યો હોય છે પણ તેને ટકાવી રાખનારા બહુ થોડા હોય છે. જેમ સર્પને રમાડવો અને અગ્નિની જ્વાલા પકડવી એ સહેલાં કાર્યો નથી તેમ પ્રીતિ નિર્વાહવા અંગે પણ સમજવું. આમ કહેવાનો આશય એ છે કે કાં તો આપે પ્રીતિ કરવી નહોતી ! પણ જ્યારે કરી તો તેને પૂર્ણ રીતે નિભાવવી હતી. આમ અધવચ્ચે છોડીને ચાલ્યા જાઓ તે કેમ યોગ્ય ગણાય. ૪
જો વિવાહ અવસરે દિયો રે હાં, હાથ ઉપર નવિ હાથ;મે દીક્ષા અવસર દીજીએ રે હાં, શિર ઉપર જગનાથ મેતા ૫
અર્થ:- જેમ વિવાહ અવસરે હાથ ઉપર હાથ મૂકવામાં આવે છે. તે તો બન્યું નહીં. પણ હવે મને દીક્ષા લેવાનો અવસર આપી મારા શિર ઉપર હે જગનાથ! જરૂર હાથ મૂકી મારા કલ્યાણ માટે આશીર્વાદ આપજો એવી મારી આપને વિનંતિ છે.
ભાવાર્થ:- રાજીમતિએ જ્યારે જાણ્યું કે પ્રભુ તો નીરાગી છે એટલે હવે તેમના વર્તન સંબંધી કાંઈપણ બોલવું એ તદ્દન નિષ્ફળ છે. ત્યારે તેણે છેવટે સંતોષ પકડી, પૈર્ય ધારણ કરી, એક પ્રાર્થના કરવી ઉચિત ધારી અને કહ્યું કે “હે જગન્નાથ ! લગ્ન વખતે આપે મારા હસ્ત ઉપર આપનો હાથ તો મૂક્યો નહિ પણ હવે મને દીક્ષાનો અવસર આપી મારા મસ્તક ઉપર હાથ ધરવા આપ અવશ્ય કૃપા કરજો. ગુરુ, દીક્ષા આપતી વખતે વાસક્ષેપ નાખે ત્યારે મસ્તક ઉપર હાથ આવે છે એ હકીકતને યાદ કરીને રાજીમતિએ આ પ્રાર્થના કરી છે. //પા
ઇમ વિલવતી રાજુલ ગઈ રે હાં, નેમિ કને વ્રત લીધ; મેટ વાચક યશ કહે પ્રણમિયે રે હાં, એ દંપતી દોય સિદ્ધ, મે તો હું
અર્થ:- ઉપર પ્રમાણે વિનવતી થકી રાજુલ શ્રી નેમિનાથ પ્રભુ પાસે ગઈ અને પંચ મહાવ્રત ધારણ કર્યા. વાચક શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ કહે છે સંયમને ધારણ કરી સિદ્ધ ગતિને પામેલા આ બેય દંપતીને આપણે મનના ખરા ભાવપૂર્વક હજારોવાર પ્રણામ કરીએ.
| ભાવાર્થ :- એમ વિલાપ કરતી રાજુલ (રાજીમતિ) શ્રી નેમિનાથ ભગવાન પાસે જઈને, પ્રભુનો હાથ પોતાના મસ્તક ઉપર ધરાવી સંયમ ગ્રહણ કરીને પોતાની ઇચ્છા પૂર્ણ કરી. વાચક શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ કહે છે એ બન્ને દંપતી અંતે સિદ્ધ થયેલા હોવાથી આપણે તેઓને બે હાથ જોડી ભક્તિભાવથી નમસ્કાર કરીએ. IIકા
