________________
(૨૨) શ્રી નેમિનાથ સ્વામી
૨૯૧ મહારાજ કહે છે કે મારા મનને તો એક માત્ર પ્રભુના સંગમાં જ રહેવાનો રંગ લાગ્યો છે. એ સિવાય મને બીજું કાંઈ જોઈતું નથી.
| ભાવાર્થ :- આ સમે એટલે આવા કપરા સમયે આપના પ્રત્યેના સંબંધને લઈને કહીએ છીએ કે આપ અમને જરૂર દિલાસો આપ્યા જ કરજો. ઉત્સાહ વારંવાર આપ્યા કરશો તો અમારું કોઈ વખત પણ કાર્ય સિદ્ધ થશે. પૂર્વકાળમાં તીર્થંકર પ્રભુએ પણ ભક્તોને દિલાસો આપીને, ઉત્સાહ પ્રેરીને ભક્તોનું કાર્ય સિદ્ધ કરાવી આપ્યું છે. ચતુર્વિધ સંઘની સ્થાપના કરી હજારો લાખો જીવોને મોક્ષમાર્ગે ચઢાવ્યા છે. તો આપને વારંવાર વિનવીએ છીએ કે આપ પણ અમારા ઉપર મીઠી નજર રાખશો. કવિશ્રી મોહનવિજયજી કહે છે કે-હે પ્રભુ! આપના સંગમાં રંગપૂર્વક અમારું મનડું લાગ્યું છે. માટે જરૂર આપ અમારા પ્રત્યે કૃપાદ્રષ્ટિ કરશો. એટલી હે સુખકારી સાહેબજી! આપની પાસે અમારી યાચના છે. વિશેષ અમારે કાંઈ જોઈતું નથી. શા.
(૨૨) શ્રી નેમિનાથ સ્વામી શ્રી આનંદઘનજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
| (રાગ મારુણી-ધનરા ઢોલા-એ દેશી), અષ્ટભવાંતર વાલહી રે, તું મુજ આતમરામ મનરાવાલા; મુક્તિ સ્ત્રીશું આપણે રે, સગપણ કોઈ ન કામ. મ૦૧
સંક્ષેપાર્થ - ભગવાન શ્રી નેમિનાથ પ્રભુ, મહાસતી રાજિમતી નામની ઉગ્રસેન રાજાની કન્યા સાથે પરણવા માટે જાન લઈને આવ્યા. તેમાં ભીલ લોકો પણ હતા. તેમની મિજબાની માટે લાવેલ પશુઓના પોકાર સાંભળી પરણવાનું બંધ રાખી પોતાનો રથ પાછો ફેરવીને જવા લાગ્યા. તે જોઈ દેવી રાજિમતીએ કહ્યું કે હે નેમિશ્વર! હું અષ્ટ ભવાંતર એટલે આઠ ભવ સુધી વાલહી કહેતાં વહાલી પ્રિય સ્ત્રીરૂપે રહી છું અને આપ મારા આતમરામ કહેતા સદૈવ મારા આત્મામાં જ રમનારા રહ્યા છો.
માટે હે મનના વહાલા સ્વામી ! મુક્તિરૂપી સ્ત્રી સાથે આપને સગપણ સંબંધ બાંધવાનું કોઈ પ્રયોજન મને જણાતું નથી. ૧
૨૯૨
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ ઘર આવો હો વાલમ ઘર આવો, મારી આશાના વિશરામ; મક રથ ફેરો હો સાજન રથ ફેરો, સાજન મારા મનોરથ સાથ. મ૨
સંક્ષેપાર્થ :- હે વાલમ! કૃપા કરી આપ ઘરે પધારો, અમારે ઘેર પધારો. આપ મારી સર્વ આશાના વિશ્રામ સ્થાન છો. માટે હે સાજન! એટલે હે સ્વામી! રથને ફેરવો, રથને પાછો ફેરવો. હે સ્વામી!મારા બધા મનોરથો આપની સાથે જ સંલગ્ન છે. માટે મનના વહાલા પ્રભુ! જરૂર રથને પાછો ફેરવો. /રા
નારી પખો શો નેહલો રે, સાચ કહે જગનાથ; મઠ
ઈશ્વર અધગે ધરી રે, તું મુજ ઝાલે ન હાથ. મ૩
સંક્ષેપાર્થ :- નારી પક્ષે શું સ્નેહ કરવો અર્થાતુ રાગ રાખવો એમ આપ જગતનાનાથ સાચું કહો છો, પણ જગતમાં મહાદેવ કહેવાતા એવા શંકરે પણ પોતાની અર્ધાંગનારૂપે એટલે ધર્મપત્નીરૂપે પાર્વતીને રાખેલ છે. તો મારા મનના વહાલા! તમે તો મારો હાથ પણ ઝાલતા નથી, અર્થાત્ મારી સાથે પાણિગ્રહણ કરતા નથી. .
પશુજનની કરુણા કરી રે, આણી હૃદય વિચાર; મહ
માણસની કરુણા નહીં રે, એ કુણ ઘર આચાર. મ૦૪
સંક્ષેપાર્થ : - હે મનના વહાલા! આપે હૃદયમાં વિચાર કરીને પશુઓ ઉપર તો દયા કરી પણ મારા જેવી મનુષ્યણી કે જે પશુઓ કરતાં તો અતિશ્રેષ્ઠ છે, તેના ઉપર દયા કરતા નથી, એ કોના ઘરનો આચાર છે? માટે મારા ઉપર તો આપે અવશ્ય દયા કરવી જોઈએ! I૪.
પ્રેમ કલ્પતરુ છેદિયો રે, ધરિયો જોગ ધતૂર; મા
ચતુરાઈરો કુણ કહો રે, ગુરુ મિલિયો જગસૂર. મ૦૫ સંક્ષેપાર્થ :- હે વહાલા પ્રભુ! આપે પ્રેમરૂપી કલ્પવૃક્ષને છેદી નાખી યોગરૂપી ધંતુરાનું ઝાડ વાવ્યું, અર્થાત્ મોક્ષની સાથે જોડાણ કરે એવા વૈરાગ્યમય યોગને ધારણ કર્યો.
આપની આ ચતુરાઈ એટલે હોશિયારીને કોણ પારખી શકે. પણ જરા કહો તો ખરા કે આઠ ભવની આવી પ્રીત તોડવાનું ચાતુર્ય શિખવવામાં આપને જગતમાં એવો કયો શૂરો ગુરુ મળી ગયો? પા.
મારું તો એમાં યુંહી નહિ રે, આપ વિચારો રાજ; મઠ રાજસભામાં બેસતાં રે, કિસડી બધસી લાજ. મ૦૬
