________________
૨૮૨
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ શાશ્વત સુખને પામી સર્વ દુઃખથી મુક્ત થાઉં. ll૧૧ાા
(ર૧) શ્રી નમિનાથ સ્વામી
૨૮૧ સંક્ષેપાર્થ :- હવે આ ગાથામાં આગમરૂપ પુરુષની આરાધના કેમ કરવી તેના છ અંગ કહે છે. જિનમુદ્રા કે યોગમુદ્રાઓ દ્વારા ગુરુ બીજ મંત્ર 3ૐકાર આદિની ચિત્તમાં ધારણા એટલે તેને ધારણ કરવો. તેના અક્ષર જે હોય તેની હૃદયકમળમાં કે બ્રહ્મરંધ્ર આદિમાં ગુરુમુખે સાંભળી વાસ એટલે સ્થાપના કરવી. પછી તેનો વિનિયોગ એટલે તેના અર્થ ગુરુગમે વિચારવાં. એમ વિચારરૂપ ધ્યાન કરવું.
એમ જે આત્મતત્ત્વને ધ્યાવે તે કોઈ દિવસ કર્મરૂપ શત્રુઓથી વંચના પામશે નહીં, અર્થાત્ ઠગાશે નહીં; કેમકે તે અવંચક એવી ક્રિયાનો ભોગી છે માટે, પણ જે સંસારના સુખ મેળવવાને અર્થે ધર્મની ક્રિયા કરે તે પોતાના આત્માને ઠગનાર જાણવો. માટે સાચા સદ્ગુરુનો યોગ મેળવી અવંચક ક્રિયા કરવાથી જ જીવનો મોક્ષ થાય છે એમ દૃઢપણે માનવું. llો.
શ્રુત અનુસાર વિચારી બોલું, સુગુરુ તથા વિધિ ન મિલે રે; કિરિયા કરી નવિ સાધી શકીએ, એ વિષવાદ ચિત્ત સઘળે રે. ૧૦૧૦
સંક્ષેપાર્થ:- શ્રુત એટલે શાસ્ત્રમાં કહ્યાં અનુસાર વિચારીને બોલું છું. તો આગમમાં કહ્યા અનુસાર ગુણોવાળા સદ્ગુરુ દેખાતા નથી. તો પછી જન્મમરણથી છૂટવારૂપ સત્ય મોક્ષમાર્ગનો વિધિ હું કેવી રીતે જાણી શકું?
માત્ર બાહ્ય ક્રિયાઓ કરી મુક્તિને સાધી શકીએ એમ નથી. આત્માર્થના લક્ષ વગરની ક્રિયાઓ કરી પુણ્ય બાંધી સંસારથી છૂટી શકાય એમ જણાતું નથી. એ વિષવાદ એટલે ખેદમય વાદવિવાદ સઘળા આત્માર્થીઓના હૃદયમાં સદા ચાલ્યા કરે છે. એ વિષે શ્રીમદ્જીએ પણ કહ્યું છે કે-“શાસ્ત્રમાં માર્ગ કહ્યો છે પણ મર્મ તો પુરુષના અંતર્માત્મામાં રહ્યો છે.” ||૧૦
તે માટે ઊભા કર જોડી, જિનવર આગળ કહીએ રે; સમય ચરણ સેવા શુદ્ધ દેજો, જિમ આનંદઘન લહીએ રે. ૫૦૧૧
સંક્ષેપાર્થ :- ઉપરોક્ત કહ્યા પ્રમાણે સાચા આત્મજ્ઞાની સદ્ગુરુનો યોગ આ કાળમાં મળતો નથી, તે માટે હે પ્રભુ! હું આપની સમક્ષ હાથ જોડીને ઊભો છું અને વિનયપૂર્વક કહું છું કે સમય એટલે શુદ્ધ આત્મારૂપ જ્ઞાનીપુરુષના ચરણની સેવા અર્થાત્ તેમની આજ્ઞાની ઉપાસના હું યથાર્થ રીતે કરી શકું એવો યોગ અને શક્તિ મને આપજો; જેથી હું પણ મારા આત્માના આનંદઘનસ્વરૂપ
(૨૧) શ્રી નમિનાથ સ્વામી શ્રી દેવચંદ્રજીત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(પીછોલારી પાલ, ઊભા દોય રાજવી રે...એ દેશી) શ્રી નમિ જિનવર સેવ, ઘનાઘન ઉનમ્યો રે, ઘર દીઠા મિથ્યારોર, ભાવિક ચિત્તથી ગમ્યો રે; ભાવ શુચિ આચરણા રીતિ, તે અભ્ર વધે વડા રે, તે
આતમ પરિણતિ, શુદ્ધ, તે વીજ ઝબુકડા રે. તે ૧ સંક્ષેપાર્થ – અનાદિકાળના પરિભ્રમણમાં પુણ્યાનુબંધી પુણ્યના ઉદયથી શ્રી નમિ જિનેશ્વરની સેવા એટલે આજ્ઞા ઉઠાવવાનો ભાવ ઊપજ્યો, તે તો ઘનાઘન એટલે વાદળાની ઘટા ઉનમ્યો એટલે ચઢી આવી એમ જાણવું. અને તેમ થવાથી મિથ્યાત્વરૂપી રોર એટલે દુષ્કાળનો ભય ભાવિક એવા ભવ્ય જીવોના ચિત્તમાંથી ગમ્યો એટલે ગયો, નાશ પામ્યો. તથા પ્રભુ ભક્તિરૂપ મેઘ આવવાથી શુચિ કેતાં પવિત્ર આશાતના રહિત એવી આચરણની રીત પ્રગટી, તે જાણે અભ્ર વધે વડા એટલે વાદળાના સમૂહ વધવા માંડ્યા તેમ જાણવું. તેમજ પ્રભુની સેવા કરવાથી આપણા આત્માની પરિણતિ કહેતાં ભાવની શુદ્ધિ થાય તે રૂપ વીજ એટલે વીજળીના ઝબૂકડા અર્થાત્ ઝબકારા જાણવા. ||૧||
વાજે વાય સુવાય, તે પાવન ભાવના રે, તે ઇંદ્ર ધનુષ ત્રિક યોગ, તે ભક્તિ ઇકમના રે; તે નિર્મળ પ્રભુસ્તવઘોષ, ધ્વનિ ઘનગર્જના રે, ધ્વ
તૃષ્ણા ગ્રીષ્મ કાળ, તાપની તર્જના રે, તા.૨
સંક્ષેપાર્થ :- મેઘ વર્ષતા જેમ સુવાય એટલે અનુકૂળ વાયુ કહેતા પવન વાય છે, તેમ જિનભક્તિરૂપ મેઘવર્ષામાં ભગવાનના પવિત્ર ગુણોની ભાવના ભાવવી તે અનુકૂળ પવન સમાન છે. વર્ષાદમાં ત્રણ રેખાયુક્ત ઇન્દ્ર ધનુષ હોય છે, તેમ અહીં મન વચન કાયાના ત્રણ યોગ પ્રભુની ભક્તિમાં તન્મય જાણવા. જેમ મેઘ વર્ષતાં ગર્જના થાય તેમ અહીં નિર્મળ એવા પ્રભુની ગુણ સ્તવનારૂપ ગર્જના ધ્વનિ જાણવો. તથા ગ્રીષ્મકાળ એટલે ગરમીના સમયે વર્ષાદ થવાથી
