________________
(૫) શ્રી સુમતિનાથ સ્વામી
93
નથી. કારણ કે તે તો યોગ્યતા આવ્યે જ મળે છે. બાપ પણ યોગ્યતા વગર પોતાના બેટાને ઘરનો વહીવટ સોંપે નહીં તેમ.
ભાવાર્થ :– કોઈ મનુષ્ય કોઈ દાતાર પુરુષ પાસે અથવા તો ભૂખ્યો માણસ ભોજન આપનાર પુરુષ પાસે એકદમ વસ્તુ લેવા જાય કે ખાવાનું માંગે તેથી કંઈ એકદમ મળી જ જાય એમ નથી. તેથી યાચકને ધીરજ રાખવી જોઈએ. કારણકે લોકમાં એવી કહેવત છે કે “ધીરજનાં ફળ મીઠાં” છે. તેમ ધીરજ રાખી પ્રભુની ભક્તિ કર્યા કરવી અને તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે વર્તો જ જવું. તો કાળે કરીને સમકિત અને છેવટે મોક્ષ પણ મળશે. કહ્યું છે કે “વર્મન્થેવા બધિારતુ મા હેજી વાવન' એટલે કર્મ કરવાનો અર્થાત્ પુરુષાર્થ કરવાનો તમારો અધિકાર છે, પણ ફળ માંગવાનો નહીં. જે નિષ્કામભાવે ભક્તિ કરશે તેનું કામ સિદ્ધ થશે, એવી પ્રભુ પ્રત્યે દૃઢ શ્રદ્ધા રાખવી. ।।૫।।
પ્રભુ-લખિત હોય તો લાભીએ, મન માન્યા તો મહારાજ સનેહી; ફળ તો સેવાથી સંપજે, વિણ ખણેય ન ભાંજે ખાજ સનેહી, વારીન્દ્ગ
અર્થ :— હે મનમાન્યા પ્રભુ ! આપ મને કાંઈ મોક્ષનો હક લખી આપો તો અમે ભવિષ્યમાં પણ મોક્ષફળને પામી શકીએ. પણ હવે જાણ્યુ કે તે ફળ તો માત્ર સેવાથી પ્રાપ્ત થાય. જેમ ખણ્યા વગર ખાજ પણ મટતી નથી, તેમ પ્રભુની આજ્ઞા ઉપાસ્યા વગર મોક્ષ પણ પ્રાપ્ત થતો નથી.
ભાવાર્થ :– જગતની અંદર એવો વહેવાર છે કે કોઈપણ વસ્તુના હકને માટે કંઈ લખાણ કરી આપ્યું હોય તો ભાવિમાં તેનો હક સાબિત કરી શકાય. તેમ પ્રભુ આપણને મોક્ષ સુખનો હક લખી આપે તો ભવિષ્યમાં તેના જરૂર હકદાર થઈ શકીએ. પણ હવે એટલું સમજી શક્યા છીએ કે તે ફળ તો પ્રભુની સેવાથી મળે છે એ નિર્વિવાદ છે. કારણ કે ખણ્યા વિના તો ખરજવાની ખાજ પણ મટતી નથી, તેને ખણવી પડે છે. અથવા હીરો ખરીદવો હોય તો તેની કિંમત તો ચૂકવવી પડે. તેમ પ્રભુની આજ્ઞા ઉઠાવ્યા વગર મોક્ષ પણ મળે તેમ નથી. માટે અમે તો હવે નિરંતર પ્રભુની સેવા જ કરીશું કે જેથી ઇચ્છિત એવા મોક્ષફળની પ્રાપ્તિ થાય. કા
પ્રભુ વિસાર્યા નવિ વીસરો, સામો અધિક હોવે છે નેહ, સનેહી; મોહન કહે કવિ રૂપનો, મુજ વહાલો છે જિનવર એહ, સનેહી. વારી૭ અર્થ :– હે પ્રભુ! આપને ભુલવા હોય તોય ભુલાતા નથી પણ સામો
૬૪
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ અધિક અધિક સ્નેહ વધતો જાય છે. કારણ કે રૂપ વિબુધના શિષ્ય મુનિશ્રી મોહનવિજયજી કહે છે કે આ શ્રી સુમતિનાથ ભગવાન તો મને ઘણા જ વહાલા .11911
ભાવાર્થ :— જે પ્રત્યે સાચો પ્રેમ હોય, તે પ્રેમને પ્રેમીજન વિસારવા પ્રયત્ન કરે પણ તે વિસારવાને બદલે વધારે સ્મરણમાં આવે છે. આ કુદરતી નિયમ છે. આપણે જે વસ્તુને માટે મનમાં ખૂબ વિચાર કરતાં હોઈએ, પછી તે વસ્તુને ભૂલી જવા માટે પ્રયત્ન કરીએ તો તેમાં આપણો પ્રયત્ન નિષ્ફળ જાય છે. પણ અહિંયા તો અમારે પ્રભુ પ્રત્યેનો પ્રશસ્ત પ્રેમ છે માટે તેને વિસારવો નથી. અમારે તો વારંવાર તેમને યાદ કરવા છે. કારણ કે તેમના નામ સ્મરણ વિના મોક્ષરૂપી ઇચ્છિત વસ્તુ મળવાની નથી. તેથી પંડિત રૂપ વિબુધના શિષ્ય મુનિશ્રી મોહનવિજયજી મહારાજ કહે છે કે મારે તો શ્રી સુમતિનાથ પ્રભુ જ વહાલા છે. હું તો એમના પર વારી જાઉં છું. એમનુ મુખ કમળ જોઈને હું ખુશ ખુશ થઈ જાઉં છું. ।।।।
(૬) શ્રી પદ્મપ્રભ સ્વામી
શ્રી આનંદઘનજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(ચાંદલિયા સંદેશો કહેજે મારા કંથને રે—એ દેશી)
પદ્મપ્રભ જિન, તુજ-મુજ આંતરુ રે, ક્રિમ ભાંજે ભગવંત ?
કર્મ વિપાકે હો કારણ જોઈને રે, કોઈ કહે મતિમંત. ૫૦૧ સંક્ષેપાર્થ :— હે પદ્મપ્રભ ભગવાન ! નિશ્ચયનયથી જોતાં તો આપ અને
મારા સ્વરૂપમાં કોઈ અંતર નથી. છતાં આપ પરમાત્મા બની ગયા અને હું હજી સંસારમાં જ પરિભ્રમણ કરતો રહ્યો. હવે આપ અને મારા વચ્ચે જે અંતર પડી ગયું તે કેવી રીતે દૂર થાય ?
તેના જવાબમાં કોઈ સમ્યબુદ્ધિના ધારક એવા જ્ઞાનીપુરુષે કહ્યું કે—કર્મ વિપાકે એટલે કર્મો ફળ આપીને નિર્જરી જાય તો ભગવાન સાથેનું તમારું અંતર નાશ પામે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને યોગ એ કર્મબંધનના કારણો છે. એનો ભગવાને સર્વથા નાશ કર્યો છે. તેવી રીતે તમે પણ આ કર્મના કારણોને નષ્ટ કરો તો ભગવાન વચ્ચેનું તમારું અંતર જરૂર ભાંગી જાય. ||૧||
